Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές ,
Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για μένα να απευθύνομαι σήμερα στη Βουλή των Ελλήνων στην συνεδρίαση μνήμης που με πρωτοβουλία του Προέδρου της Βουλής διοργανώνεται σήμερα.
Στόχος μου δεν είναι όμως απλώς να αποτίσω τελετουργικά φόρο τιμής στους αγωνιστές του Πολυτεχνείου, αλλά να συνδέσω την παρακαταθήκη των μεγάλων δημοκρατικών και κοινωνικών αγώνων εκείνης της περιόδου με τη σημερινή πραγματικότητα.
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές
Η 17η Νοέμβρη δεν είναι μία ακόμα επέτειος στο εθνικό εορτολόγιο.
Είναι ημέρα έμπνευσης, αναστοχασμού και προβληματισμού για κάθε δημοκρατικό πολίτη της χώρας.
Είναι ένα σημείο διάρρηξης στο χρονικό συνεχές του αυταρχισμού, του καταναγκασμού και της ένοχης σιωπής.
Μια στιγμή που αποδεικνύει ότι ο πόθος για ελευθερία, δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη είναι ή μπορεί να γίνει ισχυρότερος από το φόβο της καταστολής ή ακόμα και από το φόβο του θανάτου.
Η εξέγερση του πολυτεχνείου δείχνει ότι μπορεί να υπάρχουν αξίες για τις οποίες μπορεί κάποιος να δώσει ακόμη και την ίδια του τη ζωή.
Αυτή είναι η απόλυτη στιγμή της ηθικής εξύψωσης του ανθρώπου.
Η απόλυτη στιγμή ελευθερίας.
Και υπήρξαν αρκετές τέτοιες στιγμές στη διάρκεια της Χούντας.
Με εμβληματικότερη την αυτοπυρπόληση του φοιτητή Κώστα Γεωργάκη το 1970 στην πλατεία Ματεότι της Γένοβας.
Αλλά και όλων εκείνων που έδωσαν τη ζωή τους ή βασανίστηκαν στα κολαστήρια των συνταγματαρχών και επέλεξαν να παραμείνουν άγνωστοι μέχρι σήμερα.
Το Πολυτεχνείο αποτελεί σταθμό στην νεότερη ιστορία μας και εγγράφεται σε μια μακρά ιστορία κοινωνικών αγώνων που ξεκινά με την Εθνική Αντίσταση.
Γιατί η εξέγερση των συνειδήσεων, που κορυφώθηκε στις 17 Νοέμβρη του 1973, αλλά και η κατάληψη της Νομικής που είχε προηγηθεί, δεν ήταν απλά το αυθόρμητο ξέσπασμα της νεολαίας στην καταπίεση, τις διώξεις και τα βασανιστήρια της χούντας των συνταγματαρχών.
Ήταν η ωρίμανση μιας μακράς διαδικασίας ριζοσπαστικοποίησης που επιταχύνθηκε και μετασχηματίστηκε καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του '60.
Άλλωστε, οι ίδιοι οι εξεγερμένοι του Πολυτεχνείου έκαναν τη σύνδεση με τους αγώνες για την προστασία της δημοκρατίας και την υπεράσπιση του Συντάγματος, με την επίκληση του ακροτελεύτιου άρθρου του - του 114.
Η 17η Νοέμβρη του 1973 έλκει τις ρίζες της στους αγώνες της προδικτατορικής περιόδου για τον εκδημοκρατισμό του πανεπιστημίου και της εκπαίδευσης, που ήταν και παραμένει σε ευθεία συνάρτηση με το συνολικό εκδημοκρατισμό του κράτους.
Έλκει τις ρίζες της στους αγώνες της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη για την ειρήνη, τον πολιτισμό και τη δημοκρατία.
Όπως, επίσης, και στις πρωτόλειες και διάσπαρτες αντιστασιακές ενέργειες, από τις πρώτες μέρες που επιβλήθηκε η χούντα.
Με κορυφαία την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου από τον Αλέκο Παναγούλη, στις 13 Αυγούστου του 1968.
Αλλά η εξέγερση του Πολυτεχνείου συνυφαίνεται και με την αφύπνιση των οραμάτων στην Ευρώπη, το Μάη του '68 στη Γαλλία, την έξαρση των φοιτητικών και εργατικών κινητοποιήσεων στην Γερμανία και την Ιταλία αλλά και την Άνοιξη της Πράγας.
Και αυτό παρά την απομόνωση της χώρας από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, τα περιορισμένα μέσα ενημέρωσης και τη λογοκρισία.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι το Πολυτεχνείο άργησε.
Εγώ αντίθετα θα έλεγα ότι συνέβη την κατάλληλη στιγμή.
Διότι η μέγιστη συμβολή του αγώνα της νεολαίας στο Πολυτεχνείο ήταν η ακύρωση του λεγόμενου «πειράματος Μαρκεζίνη» και η ανατροπή των πολιτικών του εκφραστών.
Δηλαδή, η ακύρωση μιας προσπάθειας για την πολιτική νομιμοποίηση μιας ψευδο-φιλελευθεροποίησης της δικτατορίας και της μετεξέλιξής της σε μια υποτυπώδη και ψευδεπίγραφη δημοκρατία, υπό το διαρκή έλεγχο του προδικτατορικού πολιτικοστρατιωτικού κατεστημένου.
Την αποτυχία αυτής της προοπτικής, που πιθανότητα θα εξασφάλιζε τη συνέχεια και την αναπαραγωγή του καθεστώτος της δικτατορίας, τη χρωστάμε στην εξεγερμένη νεολαία, αλλά και στις λαϊκές μάζες που συμπαρατάχθηκαν μαζί της στο Πολυτεχνείο.
Γιατί κατάφεραν και έριξαν το πολιτικό προσωπείο και αποκάλυψαν το πραγματικό, μοναδικό και αδίστακτο πρόσωπο της χούντας.
Έτσι άνοιξε ο δρόμος για τη μεταπολίτευση, δυστυχώς όμως με βαρύ τίμημα τη τραγωδία της Κύπρου.
Με το εισαγόμενο από την Αθήνα πραξικόπημα στις 15 Ιούλη και την Τουρκική εισβολή πέντε μέρες αργότερα.
Η μεταπολίτευση που ακολούθησε δημιούργησε μεγαλύτερες προσδοκίες από την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Και παρά τις αντιφάσεις της αποτέλεσε μια περίοδο δημοκρατικής σταθερότητας και σχετικής κοινωνικής ευημερίας για τα λαϊκά στρώματα.
Βεβαίως στη μεταπολίτευση και στις ιδεολογίες και πρακτικές που διαμορφώθηκαν τότε πολλοί έψαξαν να βρουν την αιτία για την οικονομική κρίση και την μνημονιακή επιτροπεία που ακολούθησε.
Όμως η μεταπολίτευση ήταν η περίοδος της οικοδόμησης για πρώτη φορά στην Ελλάδα μιας σταθερής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Ήταν περίοδος ανάπτυξης μεγάλων δημοκρατικών κοινωνικών και πολιτικών αγώνων αλλά και ανάρρωσης της ελληνικής κοινωνίας από την βαρβαρότητα του μετεμφυλιακού κράτους των εθνικοφρόνων.
Επομένως η μεταπολίτευση δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι μια και ενιαία.
Είναι ταυτόχρονα η περίοδος άνθισης της δημοκρατίας και των κοινωνικών πειραματισμών και αγώνων αλλά και η περίοδος της συγκρότησης και ισχυροποίησης ενός νέου συνασπισμού εξουσίας πελατειακού, κρατικοδίαιτου και αυτάρεσκου.
Ότι και να ήταν όμως η μεταπολίτευση έχει πια περάσει στην ιστορία.
Είναι πλέον δουλειά του ιστορικού να την αποτιμήσει και να την κρίνει.
Το σίγουρο είναι ότι το τέλος της, με την κατάρρευση ενός ολόκληρου οικονομικού, παραγωγικού, καταναλωτικού και διοικητικού μοντέλου και με τραγική κατάληξη την υπαγωγή της χώρας μας στο μηχανισμό της μνημονιακής επιτροπείας εδώ και πέντε χρόνια, επαναφέρει στο προσκήνιο τα αιτήματα εκείνου του τριημέρου του Νοέμβρη του 1973 για λαϊκή κυριαρχία, κοινωνική απελευθέρωση και διαρκή εμβάθυνση της δημοκρατίας.
Όχι ως επετειακή ρητορεία, αλλά ως όρο επιβίωσης του κόσμου της εργασίας και της νεολαίας.
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές
Ο αγώνας που δίνει σήμερα η χώρα, σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες.
Ο αγώνας του ελληνικού λαού ενάντια στην κοινωνική αδικία, την εξωτερική επιβολή του νεοφιλελευθερισμού.
Αλλά και ενάντια στην εγχώρια διαπλοκή που έχει βασική ευθύνη για τη πορεία προς τη χρεοκοπία.
Ο αγώνας μας αυτός, για να εφαρμοστεί μια άλλη πολιτική με ταξικό πρόσημο υπέρ των λαϊκών στρωμάτων, που είναι διαρκής αγώνας και για την αλλαγή των συσχετισμών εντός της χώρας αλλά και στην Ευρώπη.
O αγώνας για να αποκαταστήσουμε και να εμβαθύνουμε την δημοκρατία που δεινοπάθησε πραγματικά ειδικά την τελευταία πενταετία πιάνει το νήμα του αγώνα και την αγωνία της νεολαίας της αντιδικτατορικής, αλλά και της μεταδικτατορικής περιόδου.
Και τον αγώνα αυτόν, τις αγωνίες και τις προσδοκίες των νέων εκείνης της περιόδου δεν θα επιτρέψουμε να τον καπηλευτούν αυτόκλητοι σωτήρες.
Δυνάμεις που πάντα απουσίαζαν από τους μαζικούς κοινωνικούς αγώνες και μετά στο όνομα τάχα του λαού, αλλά πάντα ερήμην του, αδιαφορούν για τη δημοκρατία αλλά ακόμα και για την ίδια την ανθρώπινη ζωή.
Δεν θα επιτρέψουμε να μιλούν στο όνομα του λαού και των αγώνων του δήθεν αντιεξουσιαστές που ελέω μιας εξουσιοδότησης που δεν τους έδωσε κανείς, θεωρούν ότι μπορούν να έχουν εξουσίες ζωής και θανάτου.
Αλλά αυτόν τον αγώνα δεν θα επιτρέψουμε και να τον προσβάλλουν, να τον λοιδορήσουν, να τον αμφισβητήσουν και οι ακροδεξιοί νοσταλγοί της χούντας.
Είτε βρίσκονται στη Χρυσή Αυγή είτε αλλού.
Οι αρνητές της αλήθειας και οι αναθεωρητές της ιστορίας, που βυσσοδομούν πάνω στην μνήμη που είναι εγγεγραμμένη σε παραδόσεις, σε θεσμούς αλλά και στα ίδια τα σώματα των αγωνιστών του Πολυτεχνείου.
Γιατί αυτός ο αγώνας προσδιορίζει τις ριζοσπαστικές συντεταγμένες της νέας ιστορικής περιόδου που ξεκίνησε για το λαό μας στις 25 Γενάρη του 2015.
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Το πρώτο επτάμηνο της διακυβέρνησης μας, δόθηκε ένας σκληρός και άνισος αγώνας με δυνάμεις υπέρτερες και από θέσεις υπονομευμένες.
Όμως για πρώτη φορά μετά από χρόνια, ο αγώνας αυτός έδωσε το δικαίωμα στον ελληνικό λαό να ελπίζει και να προσδοκεί ένα καλύτερο μέλλον.
Και ήταν αυτή η προσδοκία που τον κινητοποίησε.
Ήταν αυτή η προσδοκία που τον έβγαλε στο δρόμο με έναν πρωτόγνωρο δυναμισμό και με μια πρωτοφανή διάθεση κινητοποίησης.
Το μεγαλύτερο στοίχημα σήμερα είναι να διατηρηθεί ζωντανή αυτή η λαϊκή προσδοκία για μια καλύτερη ζωή.
Γιατί μόνο αυτή η προσδοκία μπορεί να είναι ο καταλύτης για τη συνέχιση αυτού του αγώνα που σίγουρα δεν έχει ακόμα δικαιωθεί.
Για να αλλάξει εκ βάθρων ένα οικονομικό και πολιτικό μοντέλο που έχει βαθιές ρίζες και στηρίζεται σε ισχυρά συμφέροντα.
Για να αλλάξουν οι συσχετισμοί στην Ευρώπη του νεοφιλελευθερισμού, της ανασφάλειας και των διαρκών κρίσεων.
Για να δοθεί προτεραιότητα στις ανάγκες του κόσμου της εργασίας και της νεολαίας.
Για να βγει επιτέλους η χώρα από το καθεστώς της επιτροπείας και να ξεκινήσουμε το μεγάλο αγώνα για την αποκατάσταση των πληγών μέσα από μια βιώσιμη ανάπτυξη.
Για να δημιουργηθούν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και να μπει ένα τέλος στην εργοδοτική ασυδοσία.
Να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας που θα δώσουν στη νεολαία τη δυνατότητα να μείνει στη χώρα, να προκόψει και να δημιουργήσει.
Και θέλω να επισημάνω στο σημείο αυτό πως, όσο κι αν προσπαθήσει το κύκλωμα της διαπλοκής - που μαίνεται αυτήν την περίοδο - να διατηρήσει τα προνόμιά και την εξουσία του, δεν πρόκειται να κερδίσει σε αυτή τη μάχη.
Γιατί αυτή η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να βάλει μια τάξη σε αυτή τη χώρα.
Να τελειώσει με ένα σύστημα οικονομικής και πολιτικής εξουσίας που βγήκε απολύτως εκτός ελέγχου και έφερε την ελληνική κοινωνία σε αυτό το σημείο.
Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ότι χρειαστεί για να αποκαταστήσουμε τη νομιμότητα, τη διαφάνεια και την κοινωνική δικαιοσύνη σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής.
Στην οικονομία, στην αγορά εργασίας, στο κράτος, στα μέσα ενημέρωσης στη δικαιοσύνη.
Και είναι ακριβώς αυτά τα κοινωνικά και πολιτικά μέτωπα που ορίζουν σήμερα τις πολιτικές διαχωριστικές γραμμές. Που ξεχωρίζουν τις δυνάμεις της προόδου από τις δυνάμεις της συντήρησης.
Οφείλουμε όμως σήμερα να δεσμευτούμε και για το μέλλον της νέας γενιάς.
Για το τι μέλλει γενέσθαι στην εκπαίδευση, η οποία βρίσκεται σε μια κρίσιμη φάση, καθώς έχει συσσωρεύσει τεράστια προβλήματα.
Σε σύγκρουση με τις ιδεοληψίες του πολιτικού και μιντιακού κατεστημένου, έχουμε στόχο να αποκαταστήσουμε τη δημοκρατική λειτουργία των πανεπιστημίων και να προχωρήσουμε σε αλλαγές που στοχεύουν στην αποκατάσταση της ελεύθερης ακαδημαϊκής ζωής.
Γιατί με τις παρεμβάσεις της τελευταίας δεκαετίας, το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων αλλά και η ακαδημαϊκή ελευθερία, είχαν παραβιαστεί κατάφωρα με προσχήματα και ιδεολογικές κραυγές που ένωσαν με ακραίο τρόπο, τόσο εντός όσο και εκτός του Κοινοβουλίου, την νεοφιλελεύθερη ιδεολογία με ακραία δεξιές αντιλήψεις.
Εμείς λοιπόν, αντίθετα, κατά την σύντομη, πρώτη περίοδο της διακυβέρνησής μας, προωθήσαμε τον εκδημοκρατισμό και επιλύσαμε θέματα παραβίασης του συνταγματικά κατοχυρωμένου αυτοδιοίκητου των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.
Και βέβαια επαναφέραμε το ακαδημαϊκό άσυλο, κάτι που για μας αποτελεί σημαντική κοινωνική κατάκτηση, πηγή δημοκρατίας και συνθήκη για την ελεύθερη διακίνηση της γνώσης, αποτελεί δηλαδή μια έννοια απόλυτα ταυτισμένη με την ίδια την ύπαρξη του Πανεπιστημίου.
Βέβαια, η μεταρρύθμιση στην Παιδεία θα συνεχιστεί και θα προκύψει μετά από ένα δημόσιο και καθολικό διάλογο με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και την κοινωνία.
Γιατί είναι προφανές ότι πρέπει να δοθεί επαρκής χρόνος για να συζητηθούν και να αποκρυσταλλωθούν οι κύριες κατευθύνσεις μιας τέτοιας προσπάθειας.
Πρέπει όμως όλοι να απαντήσουμε με σαφήνεια αν θέλουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα λειτουργεί προς όφελος του συνόλου της κοινωνίας ή θα προωθήσουμε την αγοραία εκδοχή που είναι σήμερα δυστυχώς κυρίαρχη στο δυτικό κόσμο.
Για μας η απάντηση είναι καθαρή:
Θα πρέπει να δημιουργήσουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα στοχεύει στην ενδυνάμωση των δημοκρατικών ιδανικών, της ελεύθερης ερευνητικής σκέψης και επιστημονικής δημιουργίας που αποτελεί καταλύτη για την εξέλιξη της ίδιας της επιστήμης.
Απορρίπτουμε τον αυταρχισμό, τον κατακερματισμό και την αποσπασματική, ατομικιστική συγκρότηση των σπουδών που εμποδίζει τη συλλογική δράση απέναντι στα καθημερινά προβλήματα.
Απορρίπτουμε κάθε τι που αντιστρατεύεται τον ουμανισμό, κάθε διολίσθηση προς τους φυλετικούς ή άλλους διαχωρισμούς.
Για μας η αλληλεγγύη δεν έχει ούτε διαβατήριο ούτε χρώμα.
Ιδιαίτερα στη σημερινή δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε σε τοπικό, ευρωπαϊκό, αλλά και σε διεθνές επίπεδο οφείλουμε όλοι μας να αναλογιστούμε τη βαρύτητα των λόγων μας και των πράξεων μας.
Οφείλουμε να αναλογιστούμε ότι η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών είναι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε την ανθρωπιστική τραγωδία που προκαλούν οι προσφυγικές ροές από τη Συρία, αλλά και από άλλες εμπόλεμες περιοχές, προς την Ευρώπη.
Ως λαός έχουμε γνωρίσει την προσφυγιά και έχουμε όλοι χαραγμένες στις μνήμες μας τις εικόνες των προσφύγων πατεράδων ή παππούδων μας, μανάδων ή γιαγιάδων μας.
Έχουμε, λοιπόν, συλλογική μνήμη που ιδιαίτερα αυτές τις δύσκολες μέρες, μετά το τρομοκρατικό, δολοφονικό χτύπημα στη Γαλλία, μας επιβάλλει με νηφαλιότητα, αλλά και αποφασιστικότητα, να αποτιμήσουμε τις δυσοίωνες εξελίξεις στην Ευρώπη.
Η πολιτική ήττα της Ευρώπης από τους τρομοκράτες θα επέλθει μόνον εάν η ίδια επιλέξει τη συντηρητική αναδίπλωση στα κλειστά σύνορα, τους υψωμένους φράχτες και τις μισαλλόδοξες συνειδήσεις.
Ήττα θα είναι η απομάκρυνση της Ευρώπης από τις θεμελιώδεις αρχές της ειρήνης, του ουμανισμού, της δημοκρατίας και της αλληλεγγύης και η προσχώρηση στη βασική πολιτική λογική της άκρας και λαϊκιστικής δεξιάς.
Σήμερα πολύ περισσότερο από κάθε άλλη φορά, οφείλουμε να απομονώσουμε ακραίες και ρατσιστικές φωνές, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Με την ευκαιρία που μου δίνεται σήμερα θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη της δημοκρατικής πολιτείας στους βουλευτές του Ελληνικού Κοινοβουλίου που πήραν ενεργά μέρος στον αντιδικτατορικό αγώνα, φυλακίστηκαν και βίωσαν το σκληρό και απάνθρωπο πρόσωπο της χούντας των συνταγματαρχών.
Θέλω να εκφράσω το θαυμασμό μου και την ευγνωμοσύνη μου σε όλους εκείνους και όλες εκείνες που κατά τη διάρκεια της σκοτεινής επταετίας έδωσαν τα νιάτα τους, κάποιοι ακόμα και την ίδια τους της ζωή, για να μπορούμε σήμερα εμείς να μιλάμε για πολιτικούς στόχους, κοινωνικούς αγώνες, λαϊκές προσδοκίες.
Γιατί στα σκοτεινά υπόγεια του ΕΑΤ ΕΣΑ γράφτηκαν ίσως οι πιο φωτεινές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Τους διαβεβαιώνω - όπως διαβεβαιώνω και όλο τον ελληνικό λαό - ότι το σύνθημα του Πολυτεχνείου για «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» παραμένει για εμάς επίκαιρο και αποτελεί στοίχημα που η κυβέρνηση αυτή θέλει να κερδίσει - και θα κερδίσει.
Παραμένει μια διεκδίκηση για τους αγώνες που έρχονται και που θα δώσουμε μαζί με την ελληνική κοινωνία.
Αγώνες για να υλοποιήσουμε το όραμά μας για απαλλαγή από την κοινωνική αδικία, και για την ανάκτηση της λαϊκής μας κυριαρχίας, την εμβάθυνση της δημοκρατίας, την διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής.
Σας ευχαριστώ.
