Ένας σπουδαίος διανοητής της εποχής μας, ο μαρξιστής πολιτικός επιστήμονας και οικονομολόγος Λίο Πάνιτς, έφυγε από τη ζωή την Κυριακή σε ηλικία 75 χρόνων νικημένος από τον κορωνοϊό.
Ο μαρξιστής Καναδός διανοητής, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Γιορκ του Τορόντο και συνεκδότης του ιστορικού “Socialist Register”, έχοντας κατακτήσει κορυφαία θέση στη σύγχρονη ριζοσπαστική διανόηση με το θεωρητικό έργο και τις παρεμβάσεις του στη δημόσια σφαίρα, δεν έπαψε να στοχάζεται για τον κοινωνικό μετασχηματισμό ως αντίδοτο στις τοξίνες του καπιταλισμού και για την ανάγκη μελέτης και εμπλουτισμού της θεωρίας του κράτους.
Φίλος της Ελλάδας, αναδείχτηκε σε πολύτιμο συμπαραστάτη στο εγχείρημα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς στη χώρα μας. Τον περιμέναμε τον Ιανουάριο, οπότε επρόκειτο να συμμετέχει στη διημερίδα «Left Theory for the 21st Century» που οργανώνει το Ινστιτούτο Πουλαντζάς, με το οποίο είχε αναπτύξει στενούς δεσμούς. Αντ' αυτού η διημερίδα αφιερώνεται στη μνήμη του, ως ελάχιστος φόρος τιμής.
Γεννημένος το 1945 στο Γουίνιπεκ του Καναδά, μέλος εργατικής οικογένειας μεταναστών από την Ευρώπη, έφερε την κουλτούρα του μεταπολεμικού κοινωνικού ιδεώδους. Ξεκίνησε τις σπουδές του στις πολιτικές επιστήμες και τα οικονομικά από το Πανεπιστήμιο της Μινιτόμπα και συνέχισε με υποτροφία στο London School of Economics υπό την επίβλεψη του Ραλς Μίλιμπαν.
Με τη διατριβή του υπό τον τίτλο «Social Democracy and Industrial Militancy», για τις σχέσεις του βρετανικού Εργατικού Κόμματος με τα συνδικάτα, έδωσε ένα έργο αναφοράς στη θεωρητική συζήτηση για τις στρατηγικές των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων διαγράφοντας ήδη τον πρώτο κύκλο μιας λαμπρής σταδιοδρομίας. Στα 28 του έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κάρλτον της Οττάβα και το 1985 άρχισε να διδάσκει στο Γιορκ του Τορόντο.
Από τη μελέτη και την κριτική του Εργατικού Κόμματος και των διαχειριστικών πολιτικών του πέρασε στη μελέτη και την παρέμβαση σε ζητήματα που αφορούσαν τις εργασιακές σχέσεις, τον κορπορατισμό, τη δημοκρατία και πρωτίστως τη μελέτη του κράτους, για να αναδειχτεί σε κορυφαία μορφή της ριζοσπαστικής διανόησης διεθνώς.
"Ο Λίο Πάνιτς υπήρξε ένας τολμηρός μαρξιστής" λέει ο Μιχάλης Σπουρδαλάκης, κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΕΚΠΑ και στενός φίλος του Καναδού διανοητή. Βοηθώντας να κατανοήσουμε τον στοχασμό και τη δράση του Λ. Πάνιτς, ο Έλληνας φίλος του επισημαίνει:
"Με κριτική ματιά στις κυρίαρχες απόψεις, αλλά πάντα με σεβασμό προς όσους διαφωνούσε και όσους προσπαθούσε να συμπληρώσει, συνέβαλε στην οργάνωση της κριτικής παράδοσης της πολιτικής επιστήμης και γενικά των κοινωνικών επιστημών σε όλη τη διάρκεια της ακαδημαϊκής πορείας του. Η ένταση της ακαδημαϊκής του δραστηριότητας και η αφοσίωσή του στο διδακτικό ερευνητικό έργος αλλά και στους φοιτητές του, πάντοτε συνοδεύονταν από τη συμμετοχή του σε κοινωνικές και πολιτικές πρωτοβουλίες που στόχευαν και προβληματίζονταν ενεργά και δραστήρια στον κοινωνικό μετασχηματισμό.
Χωρίς δογματισμό με την κριτική και ανήσυχη ματιά ενός ανθρώπου που δεν διολίσθησε ποτέ σε εύκολες αισιοδοξίες και βολονταρισμούς, ο Λίο δεν σταμάτησε να οραματίζεται μια κοινωνία δικαιοσύνης και δημοκρατίας και αυτό το όραμα υπερασπίστηκε σε κάθε στιγμή της ζωής του και με κάθε ιστορική ευκαιρία, όπου οι αγώνες και οι προσπάθειες των υποτελών τάξεων επιχειρούσαν να πραγματώσουν".
Ο Λίο Πάνιτς αγαπούσε πολύ την Ελλάδα, την επισκέφθηκε αλλεπάλληλες φορές τα τελευταία 50 χρόνια, απέκτησε σχέσεις με το σύνολο της ελληνικής ριζοσπαστικής Αριστεράς. Το 2008 κάνει τη 2η ετήσια διάλεξη στην μνήμη Νίκου Πουλαντζά και έκτοτε συμμετέχει και παρεμβαίνει σε συνέδρια, ημερίδες και εκδηλώσεις, όπου συμβάλλει με τη θεωρητική του σκευή στις πολιτικές και κοινωνικές αναζητήσεις της περιόδου.
"Ο Λίο Πάνιτς ήταν ένας ουσιαστικός συμπαραστάτης που δεν υπολόγισε το προσωπικό κόστος στη διεθνώς εκπεφρασμένη άποψή του" υπογραμμίζει ο Μιχάλης Σπουρδαλάκης αναφερόμενος στους δεσμούς που ένωναν τον Καναδό διανοητή με την ελληνική ριζοσπαστική Αριστερά.
"Πίστευε βαθιά ότι το εγχείρημα της ριζοσπαστικής Αριστεράς ήταν η ενδεδειγμένη λύση για τα προβλήματα της Ελλάδας. Στήριξε το εγχείρημα της αντι-λιτότητας, χωρίς όμως να παραβλέπει τις τεράστιες δυσκολίες που αυτό αντιμετώπισε απέναντι σε υπέρτερες δυνάμεις. Δεν παρασύρθηκε από την εύκολη κριτική ή και πολεμική και εν τέλη αποστασιοποίηση της διεθνούς Ριζοσπαστικής Αριστεράς απέναντι στις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε όμως διολίσθησε σε εύκολους επαίνους".
"Ο Λίο υπήρξε πάνω απ' όλα ευγενικός, ανθρώπινος, γενναιόδωρος και δυστυχώς πολύ άτυχος. Δυστυχώς η τύχη δεν στάθηκε γενναιόδωρη μαζί του όταν χρειάστηκε" υπογραμμίζει για τον μέντορά του. "Ο Λίο δεν ήταν ο διανοούμενος του γραφείου, απομακρυσμένος και έξω από τις ρουτίνες της καθημερινότητας. Ήταν ένας χαρούμενος άνθρωπος, που αγαπούσε την τζαζ και όλες τις τέχνες, τα ταξίδια, το καλό φαγητό και την Ελλάδα. Τίμησε την αριστερή διανόηση και ύμνησε τη χαρά της ζωής" καταλήγει ο Μιχάλης Σπουρδαλάκης.
Ινστιτούτο Πουλαντζάς: αγαπημένος σύντροφος και συνεργάτης
Τη μεγάλη θλίψη του εκφράζει το Δ.Σ. του Ινστιτούτου Πουλαντζάς για τον θάνατο ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους μαρξιστές διανοητές, που "υπήρξε εκτός των άλλων καλός φίλος της Ελλάδας και ένας αγαπημένος σύντροφος και συνεργάτης για όλους εμάς στο Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς". Όπως επισημαίνει στην ανακοίνωσή του:
"Με τη σκέψη και τις αναλύσεις του γύρω από τον παγκόσμιο καπιταλισμό, τον ρόλο του κράτους, τη σύγχρονη Αριστερά και τη στρατηγική της, ο Λίο Πάνιτς υπήρξε πάντοτε ένα σημείο αναφοράς για όσους και όσες οραματίζονται έναν διαφορετικό κόσμο και επιζητούν μια σύγχρονη σοσιαλιστική προοπτική.
Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς είχε τη χαρά και την τιμή να τον φιλοξενήσει σε αρκετές ευκαιρίες, με κορυφαία την παρουσία του στη 2η Ετήσια Διάλεξη στη Μνήμη του Νίκου Πουλαντζά το 2008, με τίτλο ‘Το κράτος στην τρέχουσα καπιταλιστική κρίση και η στρατηγική της Αριστεράς τον 21ο αιώνα’.
Τον αποχαιρετάμε με ευγνωμοσύνη για τη συνεργασία μας, για την καλοσύνη του και για τη συντροφικότητα με την οποία στεκόταν πάντα δίπλα σε όλους και με την υπόσχεση ότι οι ιδέες που μοιράστηκε μαζί μας θα συνεχίσουν να μας εμπνέουν".
