ΔΕΗ: Προετοιμάζοντας την πώληση

[ άρθρο του Γιάννη Μπενίση που δημοσιεύτηκε στην Αυγή ]

Η ΔΕΗ κατάφερε, επικαλούμενη διάφορες δικαιολογίες, με γνωμοδότηση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) και απόφαση του Υπουργείου, να προεγκριθούν για το 2013 αυξήσεις που είχαν εκτιμηθεί συνολικά 16,5% ως εξής:

 α)  8% τον Γενάρη (που έγινε ήδη)
 β)  4% την 1η Μαΐου (η οποία τελικά δεν εφαρμόστηκε) και
 γ)  4% επίσης την 1η Ιουλίου (αναμενόμενη αφού τότε θα έχουμε και πλήρη απελευθέρωση των τιμολογίων με σύνδεση των τιμών χονδρεμπορικής και λιανικής αγοράς).

Όλες όμως οι δικαιολογίες στις οποίες στηρίχθηκαν προκειμένου να εφαρμόσουν τις αυξήσεις αυτές, συνηγορούν, όπως θα δούμε, αντιθέτως για μειώσεις.

Ειδικότερα :

1) Ενώ το κόστος για τα τέλη ρύπων είχε υπολογισθεί στα 270 εκ. ευρώ για όλο το 2013, τελικά αυτό θα ανέλθει στο μισό, γιατί ο τόνος των ρύπων, αντί να κοστίζει πάνω από 7 ευρώ, όπως είχαν υπολογίσει, στοιχίζει κάτω από 4 ευρώ. Και μάλιστα αν αγοραστεί ένα μέρος όχι από τον Ευρωπαϊκό αλλά από τον μηχανισμό του ΟΗΕ, υπάρχει περαιτέρω μείωση του κόστους. Τις τελευταίες μάλιστα μέρες, μετά την γνωστή απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου (back loading), θα κοστίζουν, όπως υπολογίζει και ο Λειτουργός Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ) στο δελτίο του μηνός Απριλίου, 2,8 ευρώ ο τόνος μεσοσταθμικά για το 2013 και 2,9 για το 2014.

2)   Η ΔΕΗ έχει δύο διαφορετικούς ρόλους στην όλη διαδικασία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ο πρώτος είναι να παράγει και να πουλάει στη χονδρεμπορική αγορά ρεύμα, στη λεγόμενη οριακή τιμή συστήματος (ΟΤΣ) και μάλιστα η συμμετοχή της είναι περίπου το 67% της συνολικής παραγωγής (ΔΕΗ παραγωγός). Ο δεύτερος ρόλος της είναι να αγοράζει από την χονδρεμπορική αγορά με την ΟΤΣ, που έχει διακυμάνσεις, αφού καθορίζεται από τούς κανόνες της αγοράς, και στη συνέχεια να πουλάει στους καταναλωτές σε τιμές όμως προκαθορισμένες. Και μάλιστα σε αυτό το ρόλο κατέχει το 98,5% της αγοράς (ΔΕΗ προμηθευτής- λιανοπωλητής). Εύκολα καταλαβαίνει κάποιος ότι όταν η ΟΤΣ είναι χαμηλή, η ΔΕΗ κερδίζει αφού πουλάει ως παραγωγός το 67%  στην χαμηλή αυτή τιμή, αγοράζει δε ως προμηθευτής το 98,5% στην ίδια τιμή και το μεταπωλεί στους καταναλωτές σε στάνταρ τιμή, σχετικά αρκετά υψηλή. Την περίοδο αυτή η τιμή της αγοράς είναι πολύ χαμηλή, όπως συνάγεται από τον παρακάτω πίνακα:

Μέση οριακή τιμή συστήματος σε ευρω/ mwh:

Ιαν. ‘12  72,2     Ιαν. ‘13  45,78 Μείωση  -36,59 %

Φεβρ.‘12  81,64.   Φεβρ. ‘13  44,89     >>   -45,02 %

Μαρτ.‘12  63,65.   Μαρτ. ‘13  30,55     >>   -52,01 %                

Μεσοσταθμικά είναι γύρω στα 40 ευρώ η mwh, όμως λόγω κυρίως των στρεβλώσεων, η ΔΕΗ αγοράζει με την τιμή των αποκλίσεων που είναι μεσοσταθμικά για το τρίμηνο 61 ευρώ η mwh, και στη συνέχεια το πουλάει στους οικιακούς καταναλωτές 90 ευρώ την mwh, δηλαδή με κέρδος 30 ευρώ την mwh. Και για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος, η κατανάλωση είναι 140.000 mwh την ημέρα (όχι όλη όμως από τους  οικιακούς καταναλωτές). Να ληφθεί επίσης υπόψη ότι το κόστος μεταφοράς και δικτύου πληρώνεται ξεχωριστά από τους καταναλωτές.

3) Άλλος σημαντικός λόγος που αυξάνει την κερδοφορία της ΔΕΗ είναι οι φετινές βροχοπτώσεις. Τα υδροηλεκτρικά φράγματα περιέχουν τεράστιες ποσότητες υδάτων, 7 φόρες πάνω από το ιστορικό χαμηλό και 3 φορές πάνω από τον μέσο όρο. Οι ποσότητες αυτές αντιστοιχούν σε 2.880 γιγαβατώρες (στοιχεία Μαρτίου) με τάση ανόδου αφού πάντα τον Απρίλιο πού λειώνουν τα χιόνια παρατηρείται άνοδος της στάθμης, με ανώτατο όριο κινδύνου τις 3.000 γιγαβατώρες. Υποχρεωτικά λοιπόν πρέπει να δουλεύουν τα υδροηλεκτρικά, τα οποία ως γνωστό έχουν μηδενικό κόστος καυσίμου. Με μέση τιμή παραγωγής τα τελευταία χρόνια γύρω στις 200.000 MWh το μήνα, το τρίμηνο του 2013 είχαμε την εξής παραγωγή σε MWh:

Ιανουάριος    550.000

Φεβρουάριος   702.000

Μάρτιος       1.019.000

Όπως διαπιστώνει κανείς, παρατηρείται αύξηση της πολύ φθηνής παραγωγής της ΔΕΗ που φθάνει τον Μάρτιο ως και 520% πάνω από τον μέσο όρο. Αυτή την σχεδόν μηδενικού κόστους παραγωγή, η ΔΕΗ την πουλάει με σχεδόν 60 ευρώ την MWh, δηλαδή μόνο για τον μήνα Μάρτιο ανέρχεται σε 60 εκ. ευρώ ως ΔΕΗ παραγωγός.

4) Όπως και η διοίκηση της ΔΕΗ αναφέρει, η εταιρία έκανε μειώσεις στο προσωπικό - απασχολεί σήμερα 19.990 άτομα -, ενώ περιέκοψε και τις αποδοχές του, π.χ. υπερωρίες, νυχτερινά, κλπ.. Η συνολική μείωση λοιπόν μόνο για το 2012 ανήλθε σε 179 εκ. ευρώ.

Πρόχειροι υπολογισμοί αποδεικνύουν ότι η ΔΕΗ για το πρώτο τρίμηνο του 2013, αθροιστικά ως παραγωγός και ως προμηθευτής, (αφού καταναλώθηκαν 140.000 MWh την ημέρα), πρέπει να έχει περίπου 500 εκ ευρώ κέρδη, με μικρά λειτουργικά κόστη (17% περίπου κόστος προσωπικού) αφού δίκτυα και σύστημα μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΗΕ) έχουν ξεχωριστές χρεώσεις, ξεχωριστό λογαριασμό. Αυτό σημαίνει ότι αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, θα έχει περίπου 2 δισ ευρώ κέρδος (ΕΒΙΤDA) προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων, ετησίως, γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη αφού το αντίστοιχο νούμερο το 2010 ήταν 1,5 δις. Καθαρά δε, προ φόρων, κέρδη της τάξης του 1 δις ευρώ.
Όλα αυτά μας οδηγούν να βγάλουμε τα παρακάτω συμπεράσματα:

Πρώτον, Πώληση της ΔΕΗ, δηλαδή αλλαγή του δημόσιου χαρακτήρα της παραγωγής και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, θα αλλοιώσει και το χαρακτήρα που εμείς θέλουμε να έχει το ρεύμα : να είναι δημόσιο και κοινωνικό αγαθό. Οπότε είμαστε κατά της πώλησης σε οποιαδήποτε τιμή.

Ειδικότερα όποιος τολμήσει πώληση σε τιμή 1,2 δις ευρώ (αυτή είναι σήμερα η χρηματιστηριακή της αξία), δηλαδή με τα κέρδη 7-8 μηνών, θα πρέπει να λογοδοτήσει ως καταχραστής της δημόσιας περιουσίας. Οι δικαιολογίες του τύπου ότι έχει δάνεια 4,5 δις ευρώ, δεν ευσταθούν γιατί η αξία των παγίων της ανέρχεται σε πάνω από 15 δις ευρώ. Επίσης και μόνο το δικαίωμα εκμετάλλευσης των λιγνιτικών αποθεμάτων της χώρας, εκτιμάται σε άνω των 20 δις για τα επόμενα χρόνια.

Δεύτερον, Υπάρχουν δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία προχωράει η συνεργασία ΔΕΗ – Κοπελούζου, με στόχο την ανάπτυξη δικτύου εξυπηρέτησης πελατών. Τι είναι αυτό που εμποδίζει την διοίκηση της ΔΕΗ να γίνει πελατοκεντρική (όπως αναφέρει η ίδια) και να αναπτύξει δίκτυο καταστημάτων εξυπηρέτησης πελατών μόνη της; Γιατί έχει ανάγκη και μάλιστα κατά 51% τον Κοπελούζο, για να το επιτύχει; Μήπως αφήνουν να υπάρχουν οι τεράστιες ουρές στα ταμεία της, ώστε να δικαιολογηθεί μετά εύκολα η ιδιωτικοποίηση σε πρώτη φάση του τομέα εξυπηρέτησης πελατών, μετά της μικρής ΔΕΗ και στο τέλος ολόκληρης; Πάντως, είναι σίγουρο ότι η ΔΕΗ έχει στελέχη ικανά να αναπτύξουν το δίκτυο καταστημάτων που απαιτείται, αρκεί να υπάρχει βούληση εκ μέρους της διοίκησης προκειμένου να αξιοποιηθούν στελέχη με αξιοκρατικά κριτήρια.

Τρίτον, Δεν  μπορεί από την μια η ΔΕΗ να έχει τέτοια υπερκέρδη και από την άλλη να προχωρά σε αυξήσεις των τιμολογίων της. Ούτε μπορεί ο υφυπουργός να επιχαίρει και να παρουσιάζει ως επιτυχία το γεγονός ότι δεν υλοποιήθηκε η προγραμματισμένη αύξηση του Μαΐου, τη στιγμή που τα οικονομικά στοιχεία συνηγορούν σε μειώσεις της τάξης  ακόμα και του 20%. Η κατά τα άλλα  ανεξάρτητη ΡΑΕ γιατί δεν εξετάζει το θέμα της μείωσης; Δεν βλέπει τα στοιχεία του τριμήνου ,που αφορούν  την πολύ χαμηλή ΟΤΣ ,τα υδροηλεκτρικά και τα δικαιώματα ρύπων;

Η κυβέρνηση δια του υφυπουργού τι κάνει; Θα πρέπει και  μάλιστα άμεσα, με γνωμοδότηση της ΡΑΕ, η τρικομματική κυβέρνηση  να εξαγγείλει γενναίες μειώσεις των τιμολογίων της, παίρνοντας πίσω την αύξηση που επιβλήθηκε τον Γενάρη, αλλά και να προωθήσει περαιτέρω μειώσεις σε σχέση με το 2012.Βέβαια θα  βρούνε δικαιολογία ότι έχουν αυξηθεί τα «φέσια» και οι διακανονισμοί, οπότε υπάρχει πρόβλημα ρευστότητας και ότι είναι μικρό το διάστημα για να βγουν συμπεράσματα.

Δεν πείθουν όμως αυτά γιατί όταν κάποιοι σου χρωστάνε δεν βάζεις παραπάνω τιμή στους άλλους για να ισοσκελίσεις. Ούτε φυσικά στο άμεσο μέλλον θα αλλάξει κάτι ,δηλαδή δεν θα εξαφανιστεί το νερό ή δεν θα αυξηθεί ως δια μαγείας η ΟΤΣ τα δε δικαιώματα ρύπων θα είναι φθηνά για τα επόμενα δύο χρόνια τουλάχιστον.

Μήπως όλα αυτά είναι σκόπιμα και έχουν να κάνουν με την επικείμενη πώληση της ΔΕΗ, τώρα που έχει ανοίξει η όρεξη ακόμη και Ρώσων που, όπως μαθαίνουμε πηγαινοέρχονται στα αρμόδια Υπουργεία και στου Μαξίμου; Δηλαδή δεν κάνουν  τις μειώσεις των τιμολογίων που πρέπει στους καταναλωτές ,σκόπιμα ώστε να φανεί υψηλή κερδοφορία και να είναι ακόμα ποιός ελκυστική για τούς υποψήφιους αγοραστές.

Ποιό είναι το νόημα της πώλησης, ακόμα και με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια μιας τόσο  κερδοφόρας επιχείρησης στρατηγικού χαρακτήρα; Απλά  θέλουν να υπακούουν όλα στο νόμο του κέρδους και της επιχειρηματικότητας και όχι στο κανόνα των κοινωνικών αναγκών, οπότε μετά την ενέργεια σειρά έχει η υγεία ,η παιδεία ,το νερό κλπ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ θα κάνει οτιδήποτε περνάει από το χέρι του ώστε να αποτραπεί αυτή η πώληση ,που αν γίνει θα μας φέρει δεκαετίες πίσω στο τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας ,με αποτέλεσμα το ρεύμα αντί να είναι δημόσιο και κοινωνικό αγαθό ,να είναι είδος πολυτελείας για την πλειονότητα των ανέργων, εργαζομένων και συνταξιούχων.

Γιάννης Μπενίσης

Μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ