Προϋποθέσεις της συζήτησης για το αριστερό πολιτικό κόμμα: Για ένα «σύγχρονο κόμμα μαζών»

Η εσωκομματική δημοκρατία είναι κεντρικό επίδικο και για έναν ακόμα λόγο: ο τρόπος λειτουργίας ενός κόμματος στο εσωτερικό του προοικονομεί και τον τρόπο διαχείρισης της κυβερνητικής εξουσίας, είτε με την έννοια της προετοιμασίας είτε με την έννοια της προ-διαμόρφωσης αρχών διακυβέρνησης που θα κατοχυρώνουν μια διακριτή σχέση του κόμματος με την κυβέρνηση.

Του Κώστα Ελευθερίου*

Η συζήτηση για το πολιτικό κόμμα βρίσκεται στο επίκεντρο της αριστερής πολιτικής θεωρίας,τόσο της κανονιστικής όσο της εμπειρικής. Ο προβληματισμός για τη μορφή του ιδεώδους πολιτικού υποκειμένου, για τη λογική της κινητοποίησης, για τη φύση του συλλογικού δεσμού που αυτό επιχειρεί να σφυρηλατήσει, για τα μέσα και τους σκοπούς μιας αριστερής πολιτικής οργάνωσης, εκπληρώνει εν πολλοίς και το αίτημα της σύνδεσης της θεωρίας με την πράξη. Υπ’ αυτήν την έννοια, οι αντιμαχόμενες απόψεις για το πολιτικό υποκείμενο της Αριστεράς είναι θέσεις για το ζήτημα της εξουσίας, για το πώς αυτή κατακτιέται και ασκείται αλλά και για το πώς αμφισβητείται. Στο πλαίσιο αυτό, στόχος του παρόντος σημειώματος είναι να προτείνει κάποιες μεθοδολογικές αρχές και να διερευνήσει κάποιες προϋποθέσεις για ένα συλλογικό στοχασμό σε σχέση με το πολιτικό υποκείμενο, δηλαδή το πολιτικό κόμμα. Αναφερόμαστε στο πολιτικό κόμμα διότι, ακόμη και με την απαξίωση που αυτό υφίσταται στις σύγχρονες κοινωνίες αλλά και την κινηματική μεταφυσική που διαπνέει τη σκέψη πολλών εκδοχών της σύγχρονης Αριστεράς, εξακολουθεί να είναι ο θεσμός εκείνος που διασφαλίζει τη σύνδεση της κοινωνίας με την πολιτική, ο εγγενώς ανατρεπτικός και επαναστατικός θεσμός που οργανώνει τα κοινωνικά αιτήματα σε πολιτικέςκαι άρα ο προνομιακός φορέας προώθησης ενός σχεδίου κοινωνικού μετασχηματισμού ως προγράμματος εξουσίας. Σε συνάφεια, λοιπόν, με την παράδοση της θεωρίας των κομμάτων θα αναφερθούμε στην ανάγκη ανάπτυξης ενός «σύγχρονου κόμματος μαζών», η λογική του οποίου, κατά τη γνώμη μας, ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις για ένα νέο πολιτικό υποκείμενο της Αριστεράς.

Καταρχάς, τρεις είναι οι θεματικές, τις οποίες πρέπει να συνυπολογίσουμε σε σχέση με το πολιτικό κόμμα της Αριστεράς στον 21ο αιώνα. Η πρώτη θεματική αφορά το μοντέλο κινητοποίησης του κόμματος της Αριστεράς. Εκ των πραγμάτων αυτό προϋποθέτει μια καλή γνώση και αποτίμηση του αναπτυσσόμενου καταμερισμού εργασίας, τις αντιθέσεις που αυτός παράγει, τους όρους πρόσβασης των μελών της κοινωνίας στη γνώση και την πληροφορία, τις μορφές επικοινωνίας που επικρατούν σε ένα δεδομένο κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο. Η κομματική οργάνωση στη βάση της πρέπει να προσαρμόσει τη σκευή της στις συνθήκες που επικρατούν, ωστόσο για ένα κόμμα της Αριστεράς στόχος είναι να λειτουργήσει ανατρεπτικά, να αμφισβητήσει δηλαδή τις διαμορφούμενες συνθήκες στο κοινωνικό πεδίο. Η δεύτερη θεματική αφορά την εσωκομματική δημοκρατία. Ποιο θα πρέπει να είναι το μοντέλο οργάνωσης της εσωκομματικής πολιτικής; Από ποιες αρχές θα διέπονται οι σχέσεις ανάμεσα στα μέρη του κόμματος; Ποιος πρέπει να είναι ο εσωκομματικός τόπος της λήψης των αποφάσεων; Με ποιους τρόπους θα διασφαλίζεται η συμμετοχή των μελών και η ουσιαστική εμπλοκή τους στην εσωκομματική ζωή; Η εσωκομματική δημοκρατία είναι κεντρικό επίδικο και για έναν ακόμα λόγο: ο τρόπος λειτουργίας ενός κόμματος στο εσωτερικό του προοικονομεί και τον τρόπο διαχείρισης της κυβερνητικής εξουσίας, είτε με την έννοια της προετοιμασίας είτε με την έννοια της προ-διαμόρφωσης αρχών διακυβέρνησης που θα κατοχυρώνουν μια διακριτή σχέση του κόμματος με την κυβέρνηση. Τέλος το θέμα της εξουσίας και τα διλήμματα που θέτει (εντός/εκτός καπιταλισμού, επαναστατική/μη επαναστατική κ.λπ.) δημιουργούν και μία ακόμα θεωρητική προϋπόθεση: ποια είναι η θεωρία του αριστερού πολιτικού υποκειμένου για το κράτος -κάτι που συνδέεται με την προηγούμενη θεματική.

Στην ιστορία του κομματικού φαινομένου η αριστερή πολιτική μορφή αναδύθηκε διαμέσου του τύπου του «κόμματος μαζών», τον οποίο εισηγήθηκαν τα πρώτα μαζικά εργατικά κόμματα στα τέλη του 19ου αιώνα. Η έννοια του «κόμματος μαζών», έτσι όπως μας την κληροδότησε ο εμβληματικός γάλλος πολιτικός επιστήμονας Μωρίς Ντιβερζέ, αντιστοιχεί στην ιστορική στιγμή διεύρυνσης του εκλογικού δικαιώματος στις εργατικές - λαϊκές τάξεις, στη διαμόρφωση δηλαδή της μαζικής δημοκρατίας και στη διεκδίκηση από πλευράς εργατικής τάξης μιας πολιτικής εκπροσώπησης που οδηγούσε υπό προϋποθέσεις στην άνοδο στην εξουσία διαμέσου ενός εργατικού κόμματος. Το «κόμμα μαζών» ήταν το μέσο για την ένταξη της εργατικής τάξης στη δημοκρατική πολιτική και ταυτόχρονα ο τόπος στον οποίο διαμορφώθηκαν οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και προώθηση ενός αριστερού προγράμματος εξουσίας. Επιπλέον, με όρους εκλογικής κινητοποίησης, το «κόμμα μαζών» αναδείχθηκε στην πλέον επιτυχημένη πολιτική οργάνωση μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, επηρεάζοντας την οργανωτική πολιτική και των κομμάτων της Δεξιάς. Τα αρχετυπικά χαρακτηριστικά του «κόμματος μαζών» συνιστούν και το ρεπερτόριο δράσης των κομμάτων της Αριστεράς μέχρι και σήμερα: μαζική στρατολόγηση μελών και κινητοποίησή τους ανάμεσα και στη διάρκεια των εκλογών· ίδρυση τοπικών οργανώσεων σε όλη την επικράτεια· διαδικασίες πολιτικής εκπαίδευσης για στελέχη και μέλη·δημιουργία ενός δικτύου παράλληλων οργανώσεων που κάλυπταν το σύνολο της κοινωνικής ζωής και ενεργοποιούσαν συλλογικά την εργατική τάξη. Οι βασικές απόψεις για τις τρεις προαναφερόμενες θεματικές διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο και με αναφορά στο «κόμμα μαζών».

Σε αυτό το σημείωμα αναφερόμαστε στην ανάγκη ανάπτυξης ενός«σύγχρονου κόμματος μαζών». Προφανώς δεν μιλάμε για την επανάκαμψη της μορφής του «κόμματος μαζών», διότι αυτή αντιστοιχούσε σε μια άλλη κοινωνικό-οικονομική συνθήκη η οποία έχει παρέλθει δια παντός. Ωστόσο η λογική πίσω από τη συγκρότηση του κόμματος μαζών εξακολουθεί να είναι επίκαιρη για τρεις λόγους. Ο ένας λόγος είναι ότι ο αυξανόμενος πολιτικός κυνισμός και η πολιτική αποστράτευση των τελευταίων δεκαετιών -που εντάθηκε στην περίοδο της κρίσης- υποδεικνύει την ανάγκη επανενεργοποίησης της κοινωνίας στην κατεύθυνση της αναζωογόνησης της δημοκρατικής διαδικασίας. Δεδομένου ότι οι κυρίαρχες αντιλήψεις για την επανενεργοποίηση των πολιτών εξαντλούνται σε εξατομικευτικές απευθύνσεις, είναι αναγκαίο να επανέλθει στο προσκήνιο η μαζική πολιτική των συλλογικοτήτων. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η ρητορική αλλά και η πρακτική διάσταση του αντιπροσωπευτικού - δημοκρατικού και του αμεσοδημοκρατικού προτάγματος που υπάρχει στο λόγο πολλών εκδοχών της σύνολης Αριστεράς, που ενίοτε μεταφράζεται και σε αντίθεση κόμματος - κινήματος,είναι αδιέξοδες διότι «χαρίζουν» την υπεράσπιση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας -η εδραίωση και η διεύρυνση της οποίας είναι καταρχήν κατάκτηση των αγώνων του λαϊκού κινήματος- στον πολιτικό αντίπαλο. Είναι εφικτός ο συνδυασμός αντιπροσωπευτικών και αμεσοδημοκρατικών λογικών, που θα ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες κομματικές λειτουργίες, στο πλαίσιο μιας κομματικής δομής, η οποία μπορεί ιδανικά να στηρίξει τέτοια εγχειρήματα. Ο τρίτος λόγος είναι ότι σε μια εποχή απο-ιδεολογικοποίησης και κερματισμένης πληροφόρησης είναι αναγκαίο το κόμμα να ανακτήσει τον ρόλο του ως εκπαιδευτικός μηχανισμός, ως φορέας καλλιέργειας και ενδυνάμωσης της πολιτικής παιδείας, η οποία εν τέλει είναι και δημοκρατική παιδεία.

Όλα τα παραπάνω θα μπορούν να ισχύσουν και για τα περισσότερα κόμματα, ασχέτως ιδεολογικής αναφοράς (εξαιρείται προφανώς η ακροδεξιά). Η ειδοποιός διαφορά που οριοθετεί τη συζήτηση για το πολιτικό υποκείμενο της Αριστεράς αφορά τη συλλογική δέσμευση προς την κατεύθυνση του κοινωνικού μετασχηματισμού. Ο κοινωνικός μετασχηματισμός, ως συλλογικό αίτημα και ως σχέδιο, πρέπει να διαπερνά τις οργανωτικές στρατηγικές και τα εγχειρήματα της ανασύνταξης, πρέπει να είναι η διαρκής και μόνιμη επιδίωξη που κανοναρχεί τη δράση του πολιτικού υποκείμενου. Η εμπειρία της κυβέρνησης αλλά και της αντιπολίτευσης για τις δυνάμεις της Αριστεράς παρέχουν εκ των πραγμάτων μια πολύτιμη εμπειρική ύλη για τις απαιτήσεις ενός νέου πολιτικού υποκειμένου στον 21ο αιώνα. Το θέμα είναι αυτή η εμπειρική ύλη να μην θεωρητικοποιείται αβασάνιστα. Να μη θεωρείται, για παράδειγμα, η λογική του κράτους ο μόνος τρόπος κατανόησης ενός εγχειρήματος κυβερνώσας Αριστεράς. Ο συλλογικός στοχασμός για το πολιτικό υποκείμενο, αλλά ακόμα και ο πειραματισμός γύρω από την (ανα)συγκρότησή του αφορά και την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση, σχετίζεται με τη μακροημέρευση του όποιου αριστερού εγχειρήματος και προϋποθέτει και κάποια αποστασιοποίηση της σκέψης. Χρειάζεται ο κοινωνικός μετασχηματισμός ως ιδεολογική πλαισίωση αλλά και ως όρος οργάνωσης και δράσης του πολιτικού υποκειμένου να διατηρεί την αξιακή του αυτοτέλεια και να μην υποβιβάζεται σε μια μη ρεαλιστική ή ρομαντική στόχευση.

*Διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης

ο Μπελογιάννης ζει μες τις καρδιές μας

Σαν σήμερα, στις 30 Μαρτίου 1952, μέρα Κυριακή, στις 4.10 το πρωί, «εις τον συνήθη τόπον εκτελέσεων παρά το Γουδί» εκτελέστηκαν οι Νίκος Μπελογιάννης, Νίκος Καλούμενος, Ηλίας Αργυριάδης και Δημήτρης Μπάτσης, καταδικασμένοι την 1η Μαρτίου σε θάνατο για την «υπόθεση των ασυρμάτων».

«Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατήγορούς μας. Το δείξαμε όταν κινδύνευε η ελευθερία, η ανεξαρτησία και η ακεραιότητά της και ακριβώς αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν στη χώρα μας καλύτερες μέρες χωρίς πείνα και πόλεμο. Για το σκοπό αυτό αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας. Πιστεύω ότι δικάζοντάς μας σήμερα, δικάζετε τον αγώνα για την ειρήνη, δικάζετε την Ελλάδα».

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΤΟ ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ

Έχω απάνω στο τραπέζι μου

τη φωτογραφία του ανθρώπου

με το άσπρο γαρούφαλο —

που τον ντουφέκισαν

στο μισοσκόταδο

πριν απ’ την αυγή,

κάτω απ’ το φως των προβολέων.

Στο δεξί του χέρι

κρατάει ένα γαρύφαλο

πούναι σα μια φούχτα φως

απ’ την ελληνική θάλασσα.

Τα μάτια του τα τολμηρά,

τα παιδικά,

κοιτάζουν, άδολα,

κάτω από τα βαριά μαύρα τους φρύδια.

Έτσι άδολα —

όπως ανεβαίνει το τραγούδι

σα δίνουν τον όρκο τους

οι κομμουνιστές.

Τα δόντια του είναι κάτασπρα —

ο Μπελογιάννης γελά.

Και το γαρύφαλο στο χέρι του

είναι σαν το λόγο πούπε στους ανθρώπους

τη μέρα της λεβεντιάς —

τη μέρα της ντροπής.

Ναζίμ Χικμέτ

ΕΝΩΝΟΝΤΑΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΕΥΡΩΠΗ

ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ:
ΕΝΩΝΟΝΤΑΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΕΥΡΩΠΗ
Αθήνα (Ξενοδοχείο President), 16-17 Μαρτίου 2018
Πιάνοντας το νήμα από το «1ο Ευρωπαϊκό Φόρουμ Προοδευτικών Δυνάμεων» (Μασσαλία, Νοέμβριος 2017) και την «Προοδευτική Συμμαχία» (Progressive Caucus) στο Ευρωκοινοβούλιο, διοργανώνεται στην Αθήνα μια διήμερη διεθνής συνάντηση για το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης και την προοπτική της ενωτικής δράσης των προοδευτικών δυνάμεων.
Στη συνάντηση αυτή θα πάρουν μέρος ευρωβουλευτές και εκπρόσωποι κομμάτων και δεξαμενών σκέψης της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και των Ευρωπαίων Πρασίνων, ενώ οι εργασίες του διημέρου θα κλείσουν με ομιλία του Πρωθυπουργού της χώρας, Αλέξη Τσίπρα.

PROGRESSIVE FORUM IN GREECE:
JOINING FORCES FOR ANOTHER EUROPE
Athens (President Hotel), 16-17 March 2018
Following the footsteps of the “1st European forum of Progressive Forces” (Marseille, November 2017) and the “Progressive Caucus” (in the European Parliament), a two-day European conference is organized in Athens, to discuss on the present and future of Europe and the perspectives for common action of the progressive forces.
Representatives of parties and think-tanks of the European Left, the European Socialists and the European Greens, along with academics and representatives of progressive political initiatives from Greece will exchange thoughts and proposals.
The conference will close with a keynote speech by the Prime Minister of Greece, Alexis Tsipras.

Το μη αναμενόμενο και η ουσία της πολιτικής -ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΦΑΡΑΚΛΑ (διδάσκει Πολιτική Φιλοσοφία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο)

Πολιτική νομίζουμε συνήθως ότι είναι η υλοποίηση ενός προγράμματος. Δυστυχώς δεν είναι έτσι τα πράγματα. Μπορεί μια παράταξη να έχει τη βούληση να πετύχει κάποιους στόχους και να γνωρίζει σε ποια μέσα μπορεί να προσφύγει για να τους πετύχει. Τα ανθρώπινα πράγματα είναι όμως έτσι πλασμένα, ώστε τα μέσα σπανίως φέρνουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Η εκτίμηση της κατάστασης αποδεικνύεται εσφαλμένη, ο συσχετισμός δυνάμεων διαφορετικός από τον προβλεπόμενο, η συγκυρία φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο την έκβαση από ό,τι φαινόταν λογικό. Το πιο εντυπωσιακό, όμως, είναι ότι ανακαλύπτουμε έτσι πως θέλουμε κάτι άλλο από αυτό που νομίζαμε πως θέλαμε.
Βέβαια αυτό δεν εμφανίζεται ακριβώς ως αλλαγή του γενικού στόχου ενός κόμματος, που μπορεί να είναι η συντήρηση, η απελευθέρωση των αγορών ή η κοινωνική δικαιοσύνη... Σε επίπεδο μέσων αλλάζει μια παράταξη. Αλλά υπάρχουν μέσα που θεωρούνται σχεδόν το ίδιο παγιωμένα με τους γενικούς στόχους, αυτούς από τους οποίους εξαρτάται η ίδια η πολιτική ταυτότητα του κόμματος. Και όταν αλλάζουν τέτοιας σημασίας μέσα, τότε μπορεί να πει κανείς ότι το κόμμα έμαθε από την πράξη τι είναι αυτό που θέλει. Όταν ένα κομμουνιστικό κόμμα εγκαταλείπει τη δικτατορία του προλεταριάτου ή ένα φιλελεύθερο κόμμα στηρίζει το κοινωνικό κράτος, ίσως δεν αποκλίνουν από αυτό που θέλουν. Ίσως διαλέγουν ένα καλύτερο μέσον για να το πετύχουν. Αλλά κατά τούτο μαθαίνουν τι ακριβώς θέλουν.
Αν ένα κόμμα, μια εξουσία, μια κοινωνία δεν μπορούσε να μάθει τι ακριβώς θέλει από την πράξη, δεν θα ζούσαμε σε ιστορικό κόσμο. Ο κόσμος μας θα ήταν ο φυσικός. Μέσα του θα κατασκευάζαμε εργαλεία και πολιτεύματα, θα πριονίζαμε και θα χαράσσαμε πολιτική με τον ίδιον τρόπο, δηλαδή ελέγχοντας τα μέσα ως προς τον σκοπό που έχουμε εκάστοτε βάλει με τον νου μας. Ο Μαρξ λέει ότι η οργάνωση μιας ελεύθερης πολιτείας μπορεί να προκύψει μόνο στην πράξη και όχι ως εφαρμογή του επινοημένου από έναν θεωρητικό σχεδίου (σχετικά με την Κομμούνα του 1871). Γιατί; Ακριβώς γιατί τέτοιου είδους θεωρητικά προβλήματα δεν λύνονται με τεχνικό τρόπο, εφαρμόζοντας ένα σχέδιο. Λύνονται μόνο στην πράξη, γιατί μόνον αυτή περιέχει τα μη αναμενόμενα από τη θεωρία αποτελέσματα που απαιτούνται για να βρεθεί η λύση. Η πολιτική πράξη δεν είναι κατασκευή, θα πει η Άρεντ, γιατί η έκβασή της δεν προεξοφλείται.
Έτσι, ευτυχώς που η πολιτική δεν είναι η υλοποίηση ενός προγράμματος. Αν ήταν, δεν θα υπήρχε τυχαιότητα, άρα ούτε εξέλιξη. Η πολιτική δεν θα διέφερε από τη μηχανική. Δεν θα προέκυπτε κατά τη διαδικασία υλοποίησης ενός σχεδίου καμία δημιουργική απόκλιση σε σχέση με το σχέδιο. Το πιο απροσδόκητο πράγμα που μας συνέβη ποτέ ήταν ότι κάποτε αρχίσαμε να μιλάμε. Κανείς δεν μπορούσε να σχεδιάσει την κατασκευή της γλώσσας (σε ποια γλώσσα άλλωστε θα τη σχεδίαζε;). Έκτοτε όμως δεν σταματήσαμε να μιλάμε. Το μη αναμενόμενο είναι πολύ συχνά ολέθριο, οι περισσότερες μεταλλάξεις εμβίων είναι τέρατα, αλλά, όπως στην περίπτωση της γλώσσας, κάποτε προκύπτει μια δημιουργική εξέλιξη. Και αυτή καθίσταται αναγκαία άπαξ και εμφανιστεί. Τότε θα πούμε ότι μάθαμε εκ του αποτελέσματος τι ήταν αυτό που θέλαμε, που δεν μπορούσαμε να το ξέρουμε πριν.
Με άλλα σχέδια ήλθε η Αριστερά στην εξουσία και άλλα εφάρμοσε. Η εύκολη ερμηνεία της «μετάλλαξης» είναι πάντα η ψυχολογική: Έγιναν «λάθη» λένε, υπήρξε «προδοσία» λένε άλλοι. Το πιθανότερο είναι ότι η μη αναμενόμενη συμπεριφορά της πραγματικότητας πρόσφερε στην Αριστερά τη δυνατότητα να μάθει καλύτερα τι ήταν αυτό που ήθελε. Το λιγότερο που έμαθε σε αυτά τα λίγα χρόνια είναι η φύση της πολιτικής. Η πολιτική δεν είναι ποτέ η εφαρμογή ενός σχεδίου στην πραγματικότητα. Είναι μάλλον η εκμαίευση ενδιαφερουσών δυνατοτήτων από την πραγματικότητα.

Τετάρτη 14/2 19.00 ΕΚΔΗΛΩΣΗ Ο.Μ. ΣΥΡΙΖΑ ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

FAZ: Ο Τσίπρας θα μπορούσε να μείνει στην ιστορία ως ο πολιτικός που απελευθέρωσε τη χώρα από την επιτήρηση

«Οικονομική ανεξαρτησία για την Αθήνα;», τιτλοφορείται η ανταπόκριση της Frankfurter Allgemeine Zeitung από την Αθήνα, στην οποία τονίζεται ότι ο Αλεξης Τσίπρας «θα μπορούσε να μείνει στην ιστορία ως ο πολιτικός ο οποίος απελευθέρωσε τη χώρα από τη δυσάρεστη όσο και αποτελεσματική επιτήρηση των ξένων. Η φήμη ότι θα μπορούσε να είναι αυτός που θα διώξει τους ξένους επιτηρητές, θα είναι η ιστορία επιτυχίας που ελπίζει να του δώσει ώθηση για τις επόμενες εκλογές. Θα μπορούσε πράγματι να γίνει κάτι τέτοιο διότι δεν είναι μόνο η Ελλάδα που δεν θα είχε συμφέρον από ένα τέταρτο πρόγραμμα βοήθειας», αναφέρεται στο ίδιο δημοσίευμα.

Η Αθήνα αίρει ένα από τα τελευταία εμπόδια πριν τη λήξη του τρίτου προγράμματος βοήθειας σημειώνει η FAZ και προσθέτει ότι στις 20 Αυγούστου θα λήξει το τρίτο πρόγραμμα βοήθειας για την Ελλάδα που εγκρίθηκε το καλοκαίρι του 2015. Ο κυβερνητικός συνασπισμός στην Αθήνα θέλει να αποφύγει ένα τέταρτο «πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής».

Σήμερα ξεκινά το τελευταίο σκέλος της πορείας της Αθήνας για την ανάκτηση της ανεξαρτησίας, όπως υποστηρίζουν οι Αθηναίοι πολιτικοί. γράφει η γερμανική εφημερίδα. Προηγουμένως, το ελληνικό Κοινοβούλιο πέρασε και πάλι μια ολοκληρωμένη νομοθετική δέσμη που ορίζει τις μεταρρυθμίσεις που ζητούν οι δανειστές. Μολονότι σημειώθηκαν μικρές βίαιες ταραχές έξω από το Κοινοβούλιο, η συγκριτικά σύντομη κοινοβουλευτική συζήτηση έληξε χωρίς συμβάντα. Οι 153 βουλευτές του «Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς» και των «Ανεξάρτητων Έλληνων», ψήφισαν το «πακέτο», παίρνοντας μαζί τους και μια βουλευτίνα της αντιπολίτευσης.

Η εφημερίδα τονίζει, ακόμη, ότι μια από τις μεταρρυθμίσεις που εγκρίθηκαν την Τρίτη είναι ένας νόμος για τον ηλεκτρονικό πλειστηριασμό ακινήτων ιδιαίτερα κάποιων δανειοληπτών, που θα μπορούσαν να εξοφλήσουν τα χρέη τους αλλά σταμάτησαν να κάνουν πληρωμές. Ονομάζονται «στρατηγικοί κακοπληρωτές», δηλαδή «εκ προθέσεως μη πληρωτές» στην τραπεζική ορολογία. Οι ελληνικές τράπεζες εκτιμούν ότι περίπου το ένα πέμπτο των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους, αξίας άνω των δέκα δισεκατομμυρίων ευρώ, αντιπροσωπεύουν αυτούς τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.

Όταν ο νόμος για το 2010 τροποποιήθηκε τελικά και οι κατασχέσεις ξεκίνησαν εκ νέου, δημιουργήθηκε ένα νέο εμπόδιο: αυτό, σύμφωνα με όσα κατά λέξη γράφει ο ανταποκριτής της FAZ, «οι πλούσιοι οφειλέτες ανέθεσαν σε συμμορίες οι οποίοι χτύπησαν ή απείλησαν τους συμβολαιογράφους τις ημέρες δημοπρασίας έξω από τα δικαστήρια». Για να παρακάμψει αυτό, σύμφωνα με το ίδιο πάντα, δημοσίευμα, η κυβέρνηση επέτρεψε ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς το 2017, αλλά πολλές κατασχέσεις συνεχίστηκαν στα δικαστήρια. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στις επιθέσεις, οι Έλληνες συμβολαιογράφοι ξεκίνησαν απεργία αρκετές φορές κατά το προηγούμενο έτος. Σε διαπραγματεύσεις με το Υπουργείο οι συμβολαιογράφοι μπόρεσαν να επιβάλουν τις αξιώσεις τους. Οι πρώτες κατοικίες των κοινωνικά μειονεκτούντων ατόμων εξακολουθούν να προστατεύονται, αλλά μετά από χρόνια καθυστερήσεων, οι «στρατηγικοί κακοπληρωτές» τελικά θα τιμωρούνται. Για τις ελληνικές τράπεζες, αυτό σημαίνει ότι θα μπορέσουν να εξαλείψουν πολλά «κακά δάνεια» από τα βιβλία τους κατά τη διάρκεια του έτους, σημειώνει η FAZ.

Το τέλος των Μνημονίων είναι μόνο η αρχή της νέας πορείας (από την ΑΥΓΗ) Ραπανάκης Σπύρος

Το έτος που θα σφραγίσει την αλλαγή

Λίγες ώρες έμειναν για να αποχαιρετήσουμε το 2017, μια χρονιά που ξεκίνησε με τη φουρτούνα της δεύτερης αξιολόγησης και της αβεβαιότητας αλλά ολοκληρώνεται με τη θάλασσα ήρεμη και τις πυξίδες να δείχνουν καθαρά τον προορισμό. Η πυξίδα είναι στραμμένη στον Αύγουστο του 2018, όπου η ελληνική οικονομία και η κοινωνία προσδοκούν να καλαφατίσουν το καράβι προκειμένου το ταξίδι να συνεχιστεί με μεγαλύτερη σιγουριά και αισιοδοξία.
Πόσες φορές δεν ακούσαμε για «το τέλος των Μνημονίων»; Πόσες φορές όμως μπορούσαμε να πούμε με μια σχετική ασφάλεια πως, πράγματι, το έτος που φεύγει θα πάρει μαζί του μια ολόκληρη επταετία σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής, δραματικών θυσιών για την μεγάλη πλειοψηφία, απώλειας της εθνικής κυριαρχίας και της δημοκρατίας; Σήμερα όλες οι ενδείξεις, οι εκτιμήσεις και τα δεδομένα συγκλίνουν στο ότι το 2018 θα είναι η χρονιά όπου η Ελλάδα θα επιστρέψει δυναμικά ως μια χώρα ισότιμο μέλος στην Ε.Ε. αλλά και με μια νέα δυναμική, στην οικονομία, στην ανάπτυξη αλλά και στις διεθνείς εξελίξεις, ως παράγοντας σταθερότητας και ειρήνης σε μια γειτονιά που πάντα αποτελεί «ναρκοπέδιο».
Προσεκτικός σχεδιασμός
Επειδή όμως η χώρα έχει «καεί από τον χυλό» ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν, η κυβέρνηση έχει φροντίσει να σχεδιάσει με προσοχή κάθε βήμα προκειμένου ο οδικός χάρτης για την καθαρή έξοδο από το Μνημόνιο να εφαρμοστεί χωρίς στραβοπατήματα. Έτσι, η οριστική ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης προς τα τέλη Ιανουαρίου ανοίγει τον δρόμο για τη συγκεκριμενοποίηση των μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους και εν συνεχεία την ολοκλήρωση της τέταρτης και τελευταίας μνημονιακής αξιολόγησης.
Ήδη τα δεδομένα της ανάπτυξης είναι ενθαρρυντικά ενώ η Αθήνα σχεδιάζει, μετά το Eurogroup της 22ας Ιανουαρίου, τη νέα έξοδο στις διεθνείς αγορές, με πιθανότερη την έκδοση 7ετούς ομολόγου.
Ανάπτυξη για την κοινωνική πλειοψηφία
Όμως, για την κυβέρνηση της Αριστεράς, ανάκαμψη δεν σημαίνει μόνο οικονομική ανάπτυξη, επενδύσεις και χαμηλές τιμές στα ομόλογα. «Πίσω από τους αριθμούς υπάρχουν άνθρωποι» λέει ένα διαχρονικό σύνθημα του αριστερού κινήματος και αυτό τα επιτελεία στο Μαξίμου και στα υπουργεία το γνωρίζουν καλά. Η απονομή του μερίσματος, οι ενισχύσεις στους αδύναμους και σειρά ευνοϊκών μέτρων αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα γραφής ακόμη και σε συνθήκες μνημονιακών περιορισμών.
Το σχέδιο όμως για την Ελλάδα μετά τα Μνημόνια είναι οι λαϊκές τάξεις όχι απλώς να ενισχύονται αλλά να αρχίσουν σταδιακά να παίρνουν πίσω τα κεκτημένα που τους στέρησαν οι νεοφιλελεύθερες εμμονές των προηγούμενων κυβερνήσεων και των «ιερατείων» σε Βρυξέλλες και Βερολίνο. Έτσι, η μείωση της ανεργίας αρκετά κάτω από το 20%, με την παράλληλη ενίσχυση της απασχόλησης τίθεται ως βασική προτεραιότητα και τα στοιχεία της χρονιάς που φεύγει δικαιολογούν την αισιοδοξία πως αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί.
Παράλληλα, το δεύτερο εξάμηνο του 2018 αναμένεται να είναι το εφαλτήριο για την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Την αποκατάσταση δηλαδή της δικαιοσύνης και των δικαιωμάτων για τον κόσμο της εργασίας, αυτό που οι νεοφιλελεύθερες δυνάμεις της χώρας, που συντάσσονται με τις πιο ακραίες διεθνείς φωνές, αποκαλούν «ιδεοληψίες της Αριστεράς». Την ίδια στιγμή, για πρώτη φορά εδώ και σχεδόν οκτώ χρόνια, η προοπτική αύξησης των μισθών εμφανίζεται ως εφικτή πραγματικότητα, ενώ οι τομές στα δικαιώματα, στη δημοκρατία και τους θεσμούς θα συνεχιστούν.
Χρονιά ιστορικών προκλήσεων για την Ευρώπη
Το 2018 όμως αποτελεί και έτος εξελίξεων στην Ευρώπη. Με τον σχηματισμό της γερμανικής κυβέρνησης εν όψει, τις εκλογές στην Ιταλία και την Κύπρο και τις ιστορικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, η ελληνική κυβέρνηση φιλοδοξεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο. Με γνώμονα την εκ βάθρων αλλαγή της Ε.Ε., με ενίσχυση της δημοκρατίας, των κοινωνικών δικαιωμάτων, της δικαιοσύνης στην κατανομή των βαρών αλλά και του οφέλους. Η συμμαχία με τη Γαλλία και άλλες χώρες καθώς και η πρωτοβουλία για τον κοινωνικό πυλώνα, που βρήκε ιδιαίτερη ανταπόκριση στη σύνοδο κορυφής, αλλά και η υπεράσπιση της ίδιας της Ευρώπης απέναντι στο μίσος και το σκοτάδι που πέφτει στο Βίσενγκραντ και την Αυστρία, αποτελούν προκλήσεις που η Αθήνα θα κληθεί να αντιμετωπίσει αποφασιστικά.
Και βέβαια, διόλου δευτερεύων είναι ο ρόλος που έχει αναλάβει ο Αλ. Τσίπρας για τη σταθερότητα και την ειρήνη τόσο στα Βαλκάνια όσο και στις σχέσεις με την Τουρκία. Ας μην αμελούμε το γεγονός ότι το 2018 μπορεί να είναι η χρονιά που ένα μεγάλο εθνικό θέμα, αυτό της ονομασίας της ΠΓΔΜ, έχει προοπτική να επιλυθεί, σχεδόν 25 χρόνια μετά.