Μάρτιος 2010 - Μάρτιος 2019: Δύο Ελλάδες εντελώς διαφορετικές -Παναγόπουλος Θάνος

Από την ατζαμοσύνη της κυβέρνησης Παπανδρέου στην αποκατάσταση της ελληνικής αξιοπιστίας επί κυβέρνησης Τσίπρα - Αλγεινές οι εντυπώσεις από τον παλαιοκομματισμό της Ν.Δ. για ένα μείζον οικονομικό, αλλά και εθνικό θέμα 

Ήταν πάλι Μάρτιος όταν το 2010 τα ελληνικά δεκαετή ομόλογα κυριαρχούσαν στην ειδησεογραφία των ημερών, με την τότε κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου να υποπίπτει σε σειρά λανθασμένων χειρισμών που, αντί να προλαβαίνουν τις εξελίξεις που οδηγούσαν στην οκταετή εποχή των Μνημονίων, έριχναν κι άλλο λάδι στη φωτιά.
Η αβεβαιότητα που κυριαρχούσε, παραμονές τότε της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. για τις όποιες αποφάσεις λαμβάνονταν για παροχή βοήθειας στην Ελλάδα, εκτόξευε τα spreads των ελληνικών δεκαετών ομολόγων έναντι των αντίστοιχων γερμανικών σε δυσθεώρητα για την εποχή ύψη.
Μάταια ο τότε υφυπουργός Οικονομικών Φίλιππος Σαχινίδης προσπαθούσε να καθησυχάσει την ελληνική γνώμη, που σιγά - σιγά άρχισε να συνειδητοποιεί πως κάτι επικίνδυνο έκρυβαν οι αναφορές σε spreads και CDS, όροι οι οποίοι ώς τότε ήταν παντελώς άγνωστοι στο ευρύ κοινό, όταν στις 22 Μαρτίου δήλωνε στον τηλεοπτικό σταθμό Mega πως «έχουμε τη δυνατότητα, όπως είμαστε αυτή τη στιγμή, να συνεχίσουμε την πορεία μας περίπου μέχρι και το τέλος Απριλίου χωρίς να προσφύγουμε στις αγορές».

Άγνοια κινδύνου

Άγνοια κινδύνου όμως έδειχναν και οι δηλώσεις του επικεφαλής του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) Πέτρου Χριστοδούλου στην τηλεόραση του Bloomberg την τελευταία ημέρα εκείνου του Μαρτίου, ότι ανέμενε μείωση των spreads των ελληνικών ομολόγων έναντι του γερμανικού bund κοντά στις 200 μονάδες βάσης έως το τέταρτο τρίμηνο του έτους.
Αυτό όχι μόνο δεν συνέβη ποτέ, αλλά αντιθέτως τα spreads όχι απλώς θα ξεπερνούσαν εκείνη την ημέρα τις 340 μονάδες, αλλά θα εκτινάσσονταν στη συνέχεια ακόμη και σε τετραψήφιο αριθμό μονάδων βάσης. Ήταν δε τέτοια η αποκοπή των υπευθύνων από την πραγματικότητα, ώστε δήλωναν δημοσίως πως ούτε λίγο ούτε πολύ σκόπευαν να προχωρήσουν στο τέλος Απριλίου με αρχή Μαΐου σε... έκδοση δολαριακού ομολόγου!
Ακριβώς εννέα χρόνια μετά, την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου του 2019, το ελληνικό δεκαετές ομόλογο αποτελούσε ξανά πρώτο θέμα σε εφημερίδες, σταθμούς, κανάλια και ενημερωτικά sites. Οι ομοιότητες όμως δεν σταματούν εδώ. Τότε οι ξένοι πολιτικοί ηγέτες αναφέρονταν δημοσίως στο έλλειμμα αξιοπιστίας της Ελλάδας.
Στις 17 Μαρτίου 2010 η Άνγκελα Μέρκελ δήλωνε σε ομιλία της στο γερμανικό Κοινοβούλιο πως για τα προβλήματα στην Ελλάδα και τη δυνατότητα δανεισμού της δεν ευθυνόταν η κερδοσκοπία των αγορών που έφερνε την Αθήνα σε δεινή θέση, αλλά «η παραβίαση επί σειρά ετών του Συμφώνου Σταθερότητας» και ότι οι κερδοσκοπικές κινήσεις απλώς επέτειναν το φαινόμενο αυτό.
Ήταν στην ίδια εκείνη περίφημη συνεδρίαση που είχε πει: «Στο μέλλον θα πρέπει να υπάρχει μια ρήτρα στο σύμφωνο, η οποία θα καθιστά δυνατή, ως ύστατη λύση, την αποπομπή μιας χώρας από την Ευρωζώνη, αν οι όροι δεν τηρούνται επανειλημμένως σε μακροπρόθεσμο επίπεδο».
Αντίθετα, τον Μάρτιο του 2019, ο αρθρογράφος της γερμανικής «Sueddeutsche Zeitung» αναφερόταν με τα θερμότερα λόγια στην οικονομία της χώρας σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι «η εμπιστοσύνη στη φερεγγυότητα της Ελλάδας είναι ξανά σε υψηλά επίπεδα», «υψηλότερα απ' ό,τι αυτά προ της κρίσης», ότι «η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους είναι βελτιωμένη», καθώς και, «όπως δείχνει το ότι η ζήτηση υπερκέρασε στο πενταπλάσιο την προσφορά», πως «η εμπιστοσύνη προς την Ελλάδα επανέρχεται».
Το 2010 οι αγορές και οι διεθνείς αναλυτές εξέπεμπαν σήμα κινδύνου, όχι μόνο επί κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου, αλλά και αρκετά νωρίτερα, επί κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή, όταν, σημειωτέον, έβλεπαν το φως της δημοσιότητας τα πρώτα δημοσιεύματα για ενδεχόμενη υπαγωγή της χώρας μας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Όμως τον φετινό Μάρτιο, την επομένη κιόλας της επιτυχούς έκδοσης του δεκαετούς ομολόγου, το σύνολο των δυνάμεων της οικονομίας, των αγορών, του επιχειρηματικού και τραπεζικού κόσμου, αλλά και των μεγάλων διεθνών ΜΜΕ χαιρέτιζε την επιτυχία της έκδοσης. Και κυρίως χαιρέτιζε την αποκατάσταση της αξιοπιστίας της χώρας και συνακόλουθα και της εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών.

Το "μάτι" των αναλυτών

Ενώ τον Μάρτιο του 2010 οι πιο διορατικοί οικονομικοί παρατηρητές φοβούνταν ακόμη και «λουκέτα» σε κάποιες ελληνικές τράπεζες, τον Μάρτιο του 2019 διαπίστωναν παράπλευρα οφέλη από την επιτυχία της έκδοσης του δεκαετούς ομολόγου για τις τράπεζες, όπως είναι η προσδοκώμενη συμπίεση του κόστους δανεισμού τους στη διατραπεζική αγορά, ώστε να συνεισφέρουν περισσότερα στη χρηματοδότηση και επακόλουθα στην ανάπτυξη.
Η ίδια η συμπεριφορά των αγορών πιστοποιεί την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας τότε και σήμερα.
Ενδεικτικό της επιτυχίας της έκδοσης του δεκαετούς ομολόγου ήταν πως τον φετινό Μάρτιο η Ελλάδα δανείστηκε για δεκαετή περίοδο με 3,90%. Στις 11 Μαρτίου 2010 είχε δανειστεί με κατά πολύ υψηλότερο κόστος για το Ελληνικό Δημόσιο. Μάλιστα, το 3,90% ισοδυναμεί με μειωμένη κατά 37,6% απόδοση σε σύγκριση με το 6,25% του 2010.
Κάτι όμως που ασφαλώς δεν πέρασε απαρατήρητο από Έλληνες και διεθνείς αναλυτές, παρατηρητές, πολιτικούς και αγορές είναι ο λαϊκισμός και η μικροπολιτική που έβαλαν ένα μείζονος -όχι μόνο οικονομικής, αλλά και εθνικής- σημασίας ζήτημα στο κομματικό παιχνίδι. Και αυτό δεν ήταν άλλο από την προσβλητική για κάθε νοήμονα οικονομικό παρατηρητή επικοινωνιακή «εξυπνάδα» της Νέας Δημοκρατίας ότι «οι αγορές προεξοφλούν την κυβέρνηση Μητσοτάκη», γι' αυτό και ήταν επιτυχής η έκδοση.
Προσβάλλει έτσι και τη νοημοσύνη των διεθνών επενδυτών, ωσάν να μη γνώριζαν δηλαδή πως με το ισχύον εκλογικό σύστημα η αυτοδυναμία είναι εξαιρετικά δύσκολη. Ή σαν να αγνοούν ότι χωρίς το 151+ στη Βουλή κινδυνεύει η πολιτική σταθερότητα, άρα και η οικονομική σταθερότητα, άρα και τα συμφέροντα των επενδυτών.
Και εδώ κρύβεται ένας κίνδυνος ο οποίος δεν έτυχε της δέουσας προσοχής. Ότι, παρά τα οκτώ μνημονιακά χρόνια, η μικροπολιτική και ο λαϊκισμός σε κρίσιμα πεδία της οικονομίας παραμένουν ζωντανά.