Στο καλό Γρηγόρη Ψαριανέ... (Α. Τσέκερης)

Κλείνει την αριστερή του παρένθεση ο Γρηγόρης Ψαριανός. Η αλήθεια είναι ότι δεν του πήγε και άσχημα. Με την “Ανοιχτή Πόλη” του Τσίπρα απο ραδιοφωνικός παραγωγός βρέθηκε δημοτικός σύμβουλος. Μετά με τον ΣΥΡΙΖΑ, από δημοτικός σύμβουλος βρέθηκε βουλευτής – και θυμάμαι που τον κυνηγάγαμε κανένα τρίμηνο να επιλέξει επιτέλους μία από τις δύο καρέκλες, διότι κρατούσε και τις δύο.
Μετά, αφού είχε μπει για τα καλά στην πολιτική πήρε πια τον δρόμο του. Η βουλευτική Lexus την οποία με κόπο και ιδρώτα απέκτησε ήταν πολύ μεγάλη για να χωρέσει στον περιορισμένο ορίζοντα των αριστερών ιδεοληψιών. Και τα ΜΜΕ τον υιοθέτησαν με θέρμη λόγω του χαριτωμένου και τόσο πολιτικά γόνιμου λεκτικού του τραμπουκισμού.
Την Αριστερά την έχει εγκαταλείψει εδώ και καιρό. Σήμερα απλώς αισθάνεται την ανάγκη να το ανακοινώσει, προφανώς επειδή έχει αποφασίσει να απευθυνθεί σε άλλο εκλογικό ακροατήριο. Αναμένουμε λοιπόν με ενδιαφέρον την μικρή διόρθωση των παρεμβάσεών του επί το εμφυλιοπολεμικότερο. Ο Άδωνης Γεωργιάδης θα αποκτήσει έναν πραγματικά δυνατό ανταγωνιστή. Στο καλό Γρηγόρη Ψαριανέ.
Α και εκεί που θα πας, τους χαιρετισμούς μας στον Δημήτρη Καμμένο.

ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στις Πρέσπες

 

Ολόκληρη η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα πριν από την υπογραφή της συμφωνίας για την ονομασία της πΓΔΜ στις Πρέσπες

Κυρίες και κύριοι,
Συναντιόμαστε σήμερα, εδώ, στις Πρέσπες, με φόντο το Τριεθνές, στο δικό μας ραντεβού με την ιστορία.
Βρισκόμαστε σε ένα σημείο, που στο διάβα της ιστορίας το έχουν διασχίσει νικητές και ηττημένοι της ιστορίας.
Θριαμβευτές, αλλά και τραγικοί ήρωες.
Κυνηγοί και κυνηγημένοι, όπως μας έχουν αφηγηθεί με λόγο και εικόνες οι μεγάλοι ποιητές της ανθρώπινης περιπέτειας.
Και βρισκόμαστε εδώ, για να αναμετρηθούμε με το βάρος της δικής μας ιστορικής ευθύνης.
Να απευθυνθούμε, πρώτα από όλα, στους λαούς μας, αλλά να απευθυνθούμε και σε όλους τους λαούς των Βαλκανίων.
Λαούς βασανισμένους στο διάβα της ιστορίας από το δηλητήριο του σωβινισμού και τη διχόνοια του εθνικιστικού μίσους και της πατριδοκαπηλίας.
Λαούς χτυπημένους από περιφερειακές, διεθνείς, αλλά και αδελφοκτόνες συρράξεις και εθνοκαθάρσεις. Από αλλαγές συνόρων. Από αλυτρωτικές παραχαράξεις της ιστορικής αλήθειας. Από την επιβολή και την κυριαρχία του φόβου.
Σήμερα, λοιπόν, βρισκόμαστε εδώ, κοιτώντας κατάματα την ιστορία των λαών μας.
Βρισκόμαστε εδώ, για να πράξουμε και οι δύο το πατριωτικό μας καθήκον.
Δεν ανταμώνουμε σήμερα εδώ, για να θρηνήσουμε τις ήττες του παρελθόντος.
Κάνουμε ένα ιστορικό βήμα, για να υπάρχουν, από εδώ και στο εξής, μόνο νικητές.
Για να επουλώσουμε τις πληγές του χρόνου.
Να ανοίξουμε τον δρόμο της ειρήνης, της συναδέλφωσης, της συνεργασίας, της συνανάπτυξης, όχι μόνο για τις χώρες μας, αλλά και για όλα τα Βαλκάνια, για όλη την Ευρώπη.
Για να βαδίσουμε μαζί σε μια νέα εποχή περιφερειακής σταθερότητας, ευημερίας και ασφάλειας.
Η σημερινή μας υπογραφή πιστεύω ότι βάζει τα θεμέλια για αυτή τη νέα εποχή.
Φίλε Ζόραν, όταν πριν από έξι μήνες συναντηθήκαμε στο χιονισμένο Νταβός, έκανε πολύ κρύο τότε, ήταν το κρύο αυτό, όχι μόνο εκεί όπου συναντηθήκαμε, αλλά για 25 χρόνια ήταν και στις σχέσεις των χωρών μας. Σου θυμίζω ότι πολύ λίγοι ήταν αυτοί που πίστευαν ότι θα τα καταφέρουμε. Πολλοί λίγοι πίστευαν ότι θα καταφέρουμε να αφήσουμε πίσω μας 26 χρόνια άγονης διένεξης ανάμεσα στις χώρες μας.
Κι όμως, η κοινή μας βούληση ήταν αυτή που ξεπέρασε τα εμπόδια και τις δυσκολίες.
Θέλω, λοιπόν, να ευχαριστήσω ιδιαίτερα για αυτή την πολύ μεγάλη προσπάθεια τους δύο υπουργούς μας των Εξωτερικών, γιατί χάρις σε αυτούς βρισκόμαστε εμείς οι δύο, σήμερα, εδώ.
Και θα ήθελα να ευχαριστήσω τον ΟΗΕ -δια της κυρίας Ντι Κάρλο- και ειδικά τον Ειδικό Απεσταλμένο, κύριο Νίμιτς, ο οποίος για 24 χρόνια αγωνίζεται ακατάπαυστα για τη λύση του θέματος αυτού. Και να πω ότι δεν θα μπορούσαμε να βρούμε καλύτερη μέρα για να υπογράψουμε αυτή τη συμφωνία, από τη μέρα των γενεθλίων του.
Και ασφαλώς, θα ήθελα να ευχαριστήσω την Ευρωπαϊκή μας οικογένεια, την Ύπατη Εκπρόσωπο κυρία Μογκερίνι και τον Επίτροπο Διεύρυνσης κύριο Χαν.
Καταλήξαμε με κόπο και ακούραστη προσπάθεια σε μια αμοιβαία επωφελή συμφωνία.
Μια συμφωνία που σέβεται πλήρως τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες των δύο πλευρών.
Μια συμφωνία που μας επιτρέπει σήμερα να απευθυνθούμε στους πολίτες των χωρών μας, να τους κοιτάξουμε στα μάτια και να τους καλέσουμε να τη διαβάσουν και να τη στηρίξουν χωρίς προκαταλήψεις.
Αν η ψυχή κάθε λαού είναι η ιστορία του, τότε στη συμφωνία μας καθρεφτίζονται οι ψυχές και των δύο λαών.
Κι αυτό την κάνει μια πατριωτική συμφωνία και για τους δύο λαούς.
Μια συμφωνία που, σε κάθε άρθρο της, διαψεύδει πατριδοκάπηλες και μισαλλόδοξες δυνάμεις και στις δύο χώρες, που επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τις εύλογες και απολύτως σεβαστές ευαισθησίες των πολιτών μας.
Οι ευαισθησίες αυτές, άλλωστε, υπήρξαν και ο οδηγός μας, κατά τις διαπραγματεύσεις και κατά τη συγγραφή και τώρα την υπογραφή αυτής της συμφωνίας.
Και, βεβαίως, θα παραμείνουν οδηγός μας, στην –από εδώ και πέρα- κοινή μας προσπάθεια η συμφωνία που σήμερα θα υπογράψουμε, να καταστεί βιώσιμη.
Γιατί η βιωσιμότητα μιας συμφωνίας δεν εξαντλείται στη νομική της διάσταση. Χρειάζεται από κοινού επένδυση, για να ριζώσει στις συνειδήσεις των πολιτών μας. Να ριζώσει στις συνειδήσεις των πολιτών μας η οριστική λύση μιας διένεξης δεκαετιών.
Και για αυτό αποδίδουμε ιδιαίτερη σημασία σήμερα, τόσο σε νέα έργα υποδομών, όπως η σιδηροδρομική διασύνδεση Θεσσαλονίκης-Σκοπίων-Βελιγραδίου-Βουδαπέστης, όσο και στα έργα που έχουμε συμφωνήσει στο πλαίσιο των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όπως η νέα συνοριακή διάβαση -ένα έργο με μεγάλη βαρύτητα για την περιοχή μας και τις διασυνοριακές μας σχέσεις.
Αγαπητέ Ζόραν,
Κυρίες και κύριοι,
Έχουμε ιστορικό χρέος, αυτό το βήμα, που κάνουμε από κοινού, να φροντίσουμε ώστε να μην μείνει μετέωρο.
Και είμαι αισιόδοξος, ότι θα τα καταφέρουμε.
Είμαι αισιόδοξος ότι οι λαοί μας θα αποτελέσουν παράδειγμα συναδέλφωσης σε μια ιστορική περίοδο γενικευμένης αποσταθεροποίησης και γεωπολιτικών συγκρούσεων.
Γιατί όχι μόνο η περιοχή μας, αλλά ολόκληρη η ανθρωπότητα χρειάζεται τέτοια παραδείγματα σαν το δικό μας.
Παραδείγματα λαών και χωρών που αποτινάζουν τα βαρίδια του μίσους και οικοδομούν μαζί το μέλλον τους.
Η μοίρα των λαών και των χωρών των Βαλκανίων, άλλωστε, είναι αλληλένδετη. Όπως και η μοίρα των λαών και των χωρών της Ευρώπης.
Έχουμε μπροστά μας μεγάλες προκλήσεις. Γεωπολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές.
Ο μοναδικός δρόμος για την επιτυχή αντιμετώπισή τους είναι μια συνεκτική στρατηγική διασυνοριακής, περιφερειακής και διεθνούς συνεργασίας.
Μια στρατηγική εξωστρέφειας και κοινής ευρωπαϊκής πορείας των Βαλκανίων. Μιας πορείας που θα ακυρώσει αποφασιστικά τις δυνάμεις της γεωπολιτικής αστάθειας και θα κλείσει μια για πάντα το οδυνηρό κεφάλαιο της αλλαγής των συνόρων.
Κυρίες και κύριοι,
Κλείνοντας, θέλω να σας εκμυστηρευτώ ότι είμαι λάτρης της βαλκανικής μουσικής. Αυτής της υπέροχης μουσικής με τα χάλκινα όργανα, που τραγουδιέται σε όλες τις γλώσσες των λαών της Βαλκανικής.
Στην τεράστια βαλκανική μουσική παράδοση, εξέχουσα θέση έχουν τα μοιρολόγια. Τραγουδισμένα από μυριάδες μαυροντυμένες γυναίκες των χωρών μας, όταν αποχαιρετούσαν τους άνδρες και τα παιδιά τους, πεσόντες στο βωμό των πολέμων. Άλλοτε πολεμώντας για πανανθρώπινη λευτεριά και άλλοτε πέφτοντας θύματα του φανατισμού και των εθνοτικών συγκρούσεων.
Εξέχουσα θέση, όμως, πέραν από τα μοιρολόγια, κατέχουν και τα τραγούδια της χαράς, που υμνούν τη γέννηση και την ομορφιά της φύσης και των ανθρώπων μας.
Ένα τέτοιο, καινούριο τραγούδι, ξεκινάμε να γράφουμε σήμερα μαζί, εδώ, στις Πρέσπες. Και στόχος μας είναι αυτό το τραγούδι της χαράς να τραγουδιέται για πολλούς αιώνες και από πολλές γενιές μπροστά.
Στη γλώσσα μας και στη γλώσσα σας.
Στη χώρα μας και στη χώρα σας.
Από τον λαό μας και από τον λαό σας.
Ένα τραγούδι που θα γιορτάζει την ειρήνη, την αδελφοσύνη, την προκοπή και την καλή γειτονία των λαών.
Χόρτασαν, άλλωστε, οι παλαιότερες γενιές σε αυτό τον τόπο από μοιρολόγια.
Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε ξανά για τη γέννηση. Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε ξανά για τη γέννηση του κοινού μας μέλλοντος. Ήρθε η ώρα να τραγουδήσουμε ξανά χαρούμενα τραγούδια στα Βαλκάνια.
Σήμερα, λοιπόν, κάνουμε αυτό το πρώτο βήμα προς αυτό το μέλλον. Ένα βήμα γενναίο, ιστορικό, αλλά και αναγκαίο για τους λαούς μας.
Σας ευχαριστώ θερμά.

Συμφωνία επωφελής για τη χώρα και την περιοχή - Ραπανάκης Σπύρος

Συνέντευξη του πρωθυπουργού στην ΕΡΤ

Στα σημαντικά κέρδη της συμφωνίας με την ΠΓΔΜ αλλά και στις μεγάλες δυσκολίες της διαπραγμάτευσης αναφέρθηκε χθες ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας σε συνέντευξη εφ' όλης της ύλης που παραχώρησε στην ΕΡΤ.

"Με αυτή τη συμφωνία αίρουμε οποιαδήποτε προσπάθεια οικειοποίησης της Ιστορίας μας" είπε χαρακτηριστικά τονίζοντας πως νιώθει ευτυχής και τυχερός που κατά τη δική του θητεία η συγκυρία έφερε στη γειτονική χώρα μια σημαντική πολιτική αλλαγή δίνοντας τη δυνατότητα στον ίδιο και τον πρωθυπουργό Ζάεφ να επιλύσουν ένα θέμα δεκαετιών απέναντι στους "εκατέρωθεν εμπόρους πατριωτισμού".

Παίρνουμε πίσω την Ιστορία μας

"Προσπαθήσαμε να το λύσουμε με σεβασμό στις αξίες, τις βασικές γραμμές και την αξιοπρέπεια ο ένας του άλλου" είπε χαρακτηριστικά επισημαίνοντας πως το κρίσιμο από εδώ και πέρα είναι αν η άλλη πλευρά θα πετύχει όσα προβλέπονται, κάνοντας λόγο για μια συμφωνία που μπορεί να είναι βιώσιμη. "Δημιουργούμε ένα μομέντουμ να νικήσουμε τους εμπόρους πατριωτισμού και στις δύο πλευρές" είπε χαρακτηριστικά.

"Με τον Ζ. Ζάεφ δώσαμε μάχη ο καθένας στη χώρα του κόντρα σε ιδεοληψίες και οργανωμένη προσπάθεια εμπόρων πατριωτισμού" σχολίασε ο Αλ. Τσίπρας.

Ο Αλ. Τσίπρας επισήμανε ότι πρόκειται για μια συμφωνία που αποκηρύσσει τον αλυτρωτισμό και κατοχυρώνει την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας. "Αν για 26 και πλέον χρόνια μια μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων αισθάνονται όχι απειλή, αλλά θυμό είναι διότι κάποιοι επιχείρησαν να οικειοποιηθούν την Ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά. Παίρνουμε πίσω, αίρουμε οποιαδήποτε προσπάθεια οικειοποίησης της Ιστορίας" σημείωσε.

Αμετάφραστα θα ήταν σκέτο "Μακεδονία"

"Εμείς ως Ελλάδα έχουμε τη διακριτική ευχέρεια να τους αναφέρουμε είτε ως Βόρεια Μακεδονία είτε ως Severna Makedonija" είπε ο Αλ. Τσίπρας εξηγώντας ότι το όνομα δεν είναι αμετάφραστο και έφερε ως παράδειγμα την περίπτωση του Montenegro, το οποίο αναφέρουμε ως Μαυροβούνιο.

Όπως εξήγησε, αν καταλήγαμε σε μια συμφωνία με αμετάφραστη ονομασία, που όλες οι χώρες θα έλεγαν "Severna Makedonija", "εξαιτίας του δύσχρηστου χαρακτήρα της ονομασίας, αργά ή γρήγορα κανείς δεν θα χρησιμοποιούσε ολόκληρο το όνομα, αλλά σκέτο "Maκedonija", ενώ τώρα θα χρησιμοποιείται το 'Βόρεια Μακεδονία' στη γλώσσα κάθε χώρας".

Δεν δώσαμε, πήραμε

* Θα ηττηθούν οι έμποροι πατριωτισμού και από τις δύο πλευρές * Ρίχνει το γάντι στον Μητσοτάκη: Αν θέλει, ας κάνει πρόταση μομφής. Ο Π. Καμμένος δεν είναι Σαμαράς

"Πρόκειται για συμφωνία επωφελή για τη χώρα και την περιοχή, μια συμφωνία που μας δίνει πράγματα" είπε απαντώντας στις κατηγορίες που δέχεται η κυβέρνηση πως παραδιδει πράγματα στους βόρειους γείτονες, υπογράμμισε πως "δεν βλέπω να δίνουμε κάτι, βλέπω μόνο να παίρνουμε".

Υπογράμμισε ακόμη ότι δεν αναγνωρίζεται μακεδονικό έθνος, αλλά το δικαίωμα των πολιτών της ΠΓΔΜ στον αυτοπροσδιορισμό με σεβασμό στην ταυτότητα που έχουν καλλιεργήσει. "Δεν είναι μια ταπεινωτική συνθήκη που επιβάλαμε στους γείτονές μας, αλλά μια συμφωνία", σημείωσε.

Συμπλήρωσε ακόμη πως προβλέπεται ότι όπου χρησιμοποιείται ο όρος "Makedonski" διαχωρίζεται σαφώς από την Ιστορία της ελληνικής Μακεδονίας και του αρχαίου ελληνικού κόσμου και την πολιτιστική μας κληρονομιά, αλλά περιγράφει τα χαρακτηριστικά ενός λαού που βρέθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και από τα μέσα του 18ου αιώνα απέκτησε και εθνοτικά χαρακτηριστικά.

"Εμείς θα τους λέμε Σλαβομακεδόνες" πρόσθεσε. Σε ό,τι αφορά την υπηκοότητα, τόνισε, εκεί που μέχρι σήμερα σε όλη την υφήλιο τα ταξιδιωτικά έγγραφα αναφέρονταν σε Macedonia, από εδώ και στο εξής θα αναγράφεται "Μacedonia, πολίτες της Β. Μακεδονίας". "Αυτό δεν είναι ότι δώσαμε", επανέλαβε "Κάτι πήραμε".

Μεγάλη προοδευτική, πατριωτική, δημοκρατική πλειοψηφία

Αναφερόμενος στα επόμενα βήματα ο πρωθυπουργός επισήμανε ότι οι ΥΠΕΞ θα υπογράψουν μια συμφωνία που θα τεθεί σε ισχύ μονάχα όταν κυρωθεί και από τις δύο πλευρές, ενώ ανέφερε το χρονοδιάγραμμα των βημάτων που απαιτούνται από τη γείτονα χώρα έως ότου έρθει η ώρα για κύρωσή της από την ελληνική πλευρά και να τεθεί σε ισχύ. "Μόνο όταν τεθεί σε ισχύ θα υπάρχουν οι υποχρεώσεις και από τη δική μας πλευρά σε διεθνές επίπεδο" σημείωσε.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ξεκαθάρισε ότι, αν μια από τις προϋποθέσεις που προβλέπει η συμφωνία δεν περάσει, "δυστυχώς η συμφωνία θα ακυρωθεί". Ωστόσο εμφανίστηκε αισιόδοξος πως "θα τα καταφέρουμε" και εκτίμησε ότι, αν η άλλη πλευρά κάνει το μεγάλο βήμα, τότε στην ελληνική Βουλή θα επικυρωθεί από μια μεγάλη προοδευτική πατριωτική δημοκρατική πλειοψηφία. Εξέφρασε μάλιστα την άποψη πως, εάν οι βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης αφήνονταν να ψηφίσουν ελεύθερα, οι περισσότεροι θα ψήφιζαν υπέρ.

Πολιτικός τζογαδόρος ο Μητσοτάκης

Ο Αλ. Τσίπρας επισήμανε πως οι δηλώσεις Σαμαρά και του Προέδρου της ΠΓΔΜ Γκ. Ιβάνοφ είναι ταυτόσημες χαρακτηρίζοντας θλιβερή τόσο τη στάση του Κ. Μητσοτάκη όσο αυτή και του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης της γείτονος. "Αν πιστέψουμε και τους δύο, θα πιστέψουμε ότι και οι δύο πλευρές 'έχουν συνθηκολογήσει' σχολίασε, για να προσθέσει ότι αντίθετα "έχουμε μια αντίληψη μιας παράταξης που αρέσκεται στις φωνές, την πατριδοκαπηλία, που αφήνει τα πράγματα χωρίς να προχωρούν".

Καταλόγισε ακόμη "πολιτική τζογαδόρου, ανεύθυνη στάση απέναντι σε ένα εθνικό θέμα", στον πρόεδρο της Ν.Δ. τονίζοντας για την αλλαγή διαφόρων θέσεων εκ μέρους του κ. Μητσοτάκη τους τελευταίους μήνες και για το γεγονός ότι στο εξωτερικό παρουσίαζε άλλες θέσεις απ' ό,τι έκανε όταν επέστρεφε στο εσωτερικό.

Ερωτηθείς για το εάν σε περίπτωση πρότασης μομφής η συζήτηση αυτή θα έχει χαρακτήρα ψήφου εμπιστοσύνης, ο Αλ. Τσίπρας ανέφερε ότι όλες οι κρίσιμες διαδικασίες έχουν τέτοιον χαρακτήρα. "Κάποιοι παριστάνουν ότι τάχα δεν υπάρχει κυβερνητική πλειοψηφία. Αν το πιστεύουν, ας μου κάνουν πρόταση μομφής" υπογράμμισε.

Ο Καμμένος δεν είναι έμπορος πατριωτισμού

Σχολιάζοντας τη στάση των ΑΝ.ΕΛΛ. ανέφερε ότι, όταν ξεκίνησε η κυβερνητική συνεργασία, δεν υπήρχε ορίζοντας να υπάρξει μια τέτοια συμφωνία, υπογραμμίζοντας ότι δεν ζητάει από τον Πάνο Καμμένο να αλλάξει τη θέση αρχής του.

"Του ζητώ να αναγνωρίσει και να μην θέσει σε κίνδυνο τη διακυβέρνηση, την πορεία της χώρας, την κρίσιμη αυτή στιγμή μάλιστα που είμαστε κοντά να ολοκληρωθεί αυτή τη διαδικασία" υπογράμμισε. "Ο Π. Καμμένος έχει τις αρχές και τις αξίες του, αλλά δεν είναι έμπορος πατριωτισμού" επισήμανε σημειώνοντας ότι δεν θα ρίξει την κυβέρνηση "για να κάνει καριέρα, όπως έκανε ο κ. Σαμαράς στον κ. Μητσοτάκη".

Δεν φοβάμαι, σέβομαι την εθνική υπερηφάνεια

Αναφερόμενος στις αντιδράσεις του κόσμου και στα συλλαλητήρια ο πρωθυπουργός υπογράμμισε πως δεν φοβάται, αλλά σέβεται βαθιά το συναίσθημα της εθνικής υπερηφάνειας. Διευκρίνισε δε πως απευθύνεται στους πολίτες εκείνους που έχουν μια έντονη πατριωτική ευαισθησία και νιώθουν την εθνική τους υπερηφάνεια να έχει πληγεί όλα αυτά τα χρόνια και όχι "στους ακραίους εθνικιστές, τους

χρυσαυγίτες και τους επαγγελματίες πατριώτες".

"Ποιο είναι το πατριωτικό συμφέρον; Να κλείσουμε ένα θέμα που μας ταλανίζει 26 χρόνια ή να μένει ανοιχτό; Ποια είναι η μεγαλύτερη απειλή; Οι βόρειοι γείτονές μας; Σε μια περίοδο που η Τουρκία είναι μια δύναμη νευρική, που κάνει παραβιάσεις στο Αιγαίο, που διατηρεί την κατοχή στη Β. Κύπρο;" σημείωσε ο Αλ. Τσίπρας.

Αριστερά και κόμμα -Κώστα Δουζίνα

Αριστερά και κόμμα

ΑριστεράΠολιτική

Δημοσιεύτηκε 6 Ιουνίου 2018

Με το τέλος των μνημονίων αρχίζει μια νέα πολιτική εποχή. Οι αγώνες και προσπάθειες των τελευταίων πέντε χρόνων θα κριθούν από τον εκλογικό κύκλο του 2019. Εξίσου σημαντική είναι και η παρακαταθήκη που θα αφήσει η πρώτη αριστερή κυβέρνηση. Οι εκλογικές νίκες δεν μετατράπηκαν σε ιδεολογική ηγεμονία. Η κυριαρχία της ανανεωτικής Αριστεράς στον χώρο της διανόησης δεν υπάρχει πια.
Αλλά η Αριστερά είναι η σκέψη στην πράξη. Πράξη χωρίς θεωρία, χωρίς ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης και του συσχετισμού δύναμης καταλήγει σε βολονταρισμό και πολιτικές ήττες. Θεωρία χωρίς πράξη αποτελεί το καταφύγιο του εστέτ που δεν βρομίζει τα χέρια του με τους συμβιβασμούς της διακυβέρνησης.
Η συστοίχιση της εκλογικής με την ιδεολογική αποδοχή και η δημιουργία πλατιών κοινωνικών συμμαχιών αποτελούν το στοίχημα της επόμενης περιόδου. Η Αριστερά πρέπει να δημιουργήσει το νέο όραμα και τη νέα μορφή του κόμματος για τον 21ο αιώνα.
Κόμμα και κοινωνική οργάνωση
Τα κόμματα βγαίνουν μέσα από τον τρόπο κοινωνικής αναπαραγωγής κάθε εποχής και ανταποκρίνονται στη μορφή άσκησης πολιτικής. Το είδος κόμματος που ξέρουμε ήταν δημιούργημα του βιομηχανικού καπιταλισμού και της μαζικοποίησης της δημοκρατίας στις αρχές του 20ού αιώνα.
Η κλασική κομματική μορφή ανταποκρινόταν στην οργάνωση της παραγωγής σε μεγάλες εργασιακές μονάδες –εργοστάσια, εργοτάξια, ναυπηγεία, μεγάλες φάρμες– και της πολιτικής σε κεντρικούς χώρους – Βουλή, υπουργεία, συνδικάτα, κομματικά γραφεία. Η χωρική συγκέντρωση συμπληρωνόταν με την κυκλικότητα του πολιτικού χρόνου γύρω από εκλογές, απεργίες, επετείους ή μεγάλες αγροτικές εκδηλώσεις.
Σε αυτό το περιβάλλον η λογική της αντιπροσώπευσης τάξεων και συμφερόντων οδήγησε στην πυραμιδωτή οργάνωση του κόμματος με μια πλατιά βάση μελών και σταδιακά μικρότερα όργανα μέχρι την Κεντρική Επιτροπή και την ηγεσία. Τα κόμματα απέκτησαν συγκεντρωτική και σφικτή οργάνωση, στην οποία ευδοκίμησαν μικρές ομάδες που έλεγχαν τις βασικές λειτουργίες και μπορούσαν να αναδειχτούν σε ηγεμονικές φράξιες. Στα κομμουνιστικά κόμματα ο συγκεντρωτισμός και η δύναμη της ηγεσίας ήταν ακόμη μεγαλύτερα.
Αλλά ο πολιτικός χρόνος και ο χώρος και η παραγωγική διαδικασία άλλαξαν. Η πολιτική αποκεντρώνεται, γίνεται στις γειτονιές, τις τοπικές κοινωνίες, τους οριζόντια δικτυωμένους χώρους δουλειάς. Η άυλη παραγωγή της μεταφορντικής κοινωνίας στηρίζεται σε δικτυώσεις μεταξύ αγνώστων, σε οριζόντιες συνεργασίες, σε εύπλαστες και συνεχείς επικοινωνίες χωρίς πολιτικές ή συνδικαλιστικές συγκλήσεις.
Ταυτόχρονα η μεταφορά μεγάλου μέρους του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα παραγωγής στον αναπτυσσόμενο κόσμο έχει μειώσει τον αριθμό των αγροτών και έχει εξαφανίσει σχεδόν την κλασική εργατική τάξη. Μαζί με τον τεχνολογικό αυτοματισμό έχουν κάνει την ανεργία συστημική και μόνιμη.
Η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού είναι μισθωτοί εργαζόμενοι. Οι ταξικές διαφοροποιήσεις εξαρτώνται από την ύπαρξη δουλειάς, το είδος της, το επίπεδο του μισθού και την ικανοποίηση από την εργασία. Η κοινωνία λοιπόν διατρέχεται από διαφορές, εντάσεις και συγκρούσεις μεταξύ τάξεων, κλάδων, επαγγελμάτων και ιδεολογιών που δεν ακολουθούν την κλασική μαρξιστική ανάλυση: δημόσιοι εναντίον ιδιωτικών υπαλλήλων, υψηλόμισθοι εναντίον χαμηλόμισθων, αυτοαπασχολούμενοι εναντίον υπαλλήλων, άνεργοι εναντίον εργαζόμενων, Ελληνες εναντίον μεταναστών.
Αυτή η πολυδιάσπαση δεν επιτρέπει την παλιότερη αντιστοίχηση τάξης, ιδεολογίας και κόμματος και έχει συνεισφέρει στην κρίση της πολιτικής εκπροσώπησης. Το είδαμε πρόσφατα με τους αναπληρωτές καθηγητές. Δύο κατηγορίες άνεργων νέων βρέθηκαν αντιμέτωποι για λίγες προσωρινές δουλειές. Οι ενδοταξικές συγκρούσεις γίνονται συχνά πιο έντονες από τις διαταξικές.
Παρακμή των κομμάτων
Η κλασική κομματική μορφή βρίσκεται πια σε αναντιστοιχία με την κοινωνική αναπαραγωγή και υποχωρεί παντού. Μόνο 4% όσων ψηφίζουν στη Δυτική Ευρώπη είναι κομματικά μέλη. Τα κόμματα φθίνουν, χάνουν μέλη και μεταμορφώνονται σε επιχειρήσεις με δημόσιες σχέσεις, επικοινωνιολόγους και λομπίστες.
Είναι χώροι υψηλής έντασης κεφαλαίου, όχι εργασίας, οι εθελοντές αφισοκολλητές εξαφανίστηκαν. Πρέπει επομένως να αυξήσουν τα έσοδά τους. Προσφορότερος τρόπος είναι η πώληση πολιτικής επιρροής και προστασίας. Ετσι τα κόμματα έγιναν ένας από τους πιο βασικούς μηχανισμούς διαφθοράς, διαπλοκής και μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Μεγάλοι ηγέτες όπως ο Κράξι, ο Κολ, ο Σιράκ, ο Σαρκοζί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον δημόσιο βίο καταδικασμένοι ή απαξιωμένοι για τη συμμετοχή τους σε υποθέσεις διαφθοράς και δωροδοκίας προς όφελος των κομμάτων τους. Σε μας στελέχη του ΠΑΣΟΚ καταδικάστηκαν για τις κομματικές μίζες. Την περασμένη εβδομάδα ο Ραχόι έχασε την κυβέρνηση μετά την καταδίκη 29 στελεχών και του ταμία του δεξιού κόμματος σε 351 χρόνια φυλάκισης για διαφθορά. Να δούμε πότε θα γίνει κάτι ανάλογο και στην Ελλάδα.
Πρέπει λοιπόν να αντιστοιχίσουμε κοινωνία και κόμμα. Εχουμε ένα προηγούμενο, με τον μετασχηματισμό του Εργατικού Κόμματος από τον Κόρμπιν. Εχοντας αρχικά απέναντί του την πλειοψηφία των βουλευτών και των στελεχών του κόμματος, ο Κόρμπιν απευθύνθηκε στην κοινωνία. Τα μέλη απέκτησαν σημαντική συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων για τοπικά, περιφερειακά και κλαδικά θέματα. Δημοψηφίσματα, οριζόντιες δικτυώσεις και τοπικά συνέδρια συζητούν και διαμορφώνουν σχέδια προτάσεων για νέες πολιτικές που μετά εξειδικεύονται από τους τομείς του κόμματος.
Το δίκτυο Momentum, βασικός υποστηρικτής του Κόρμπιν, με 250.000 μέλη και φίλους, υπήρξε καίριο στην επιτυχία της Αριστεράς. Το Momentum αποτελεί μια δημιουργική και ριζοσπαστική κοινότητα που χρησιμοποιεί σχεδόν αποκλειστικά ψηφιακές δράσεις και επικοινωνία.
Η πλειονότητα των μελών είναι νέοι και νέες που, αντί να καταναλώνουν παθητικά κομματικές ενημερώσεις και εκδηλώσεις, οργανώνουν και συμμετέχουν σε φυσικά και ψηφιακά συμβάντα για τοπικά και γενικά ενδιαφέροντα ανοιχτά σε όλους. Ο Κόρμπιν εμπιστεύτηκε το άνοιγμα σε ιδέες και μεθόδους, τη χρήση της γνώσης και τεχνογνωσίας της νέας γενιάς για να ανατρέψει την επίθεση των κυρίαρχων ΜΜΕ και της εξουσίας.
Η νέα κοινωνική διαστρωμάτωση υποχρεώνει την ελληνική Αριστερά να πειραματιστεί, να πάρει ρίσκα, να χρησιμοποιήσει τη φαντασία και τις δεξιότητες της κοινωνίας και κυρίως της νεολαίας. Το κόμμα πρέπει να έχει εύπλαστη μορφή, πορώδεις παρυφές και διαφανείς διαδικασίες που επιτρέπουν τη συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Αφήνοντας την ασφάλεια της ρουτίνας και της επετηρίδας, πρέπει να γίνει εργαστήρι πειραματισμού δομών, ιδεών, μεθόδων.
Βασικό χαρακτηριστικό του νέου κόμματος πρέπει να είναι το άνοιγμα στην κοινωνία, η εξωστρέφεια. Οι οργανώσεις πρέπει να καλούν τους πολίτες να συμμετάσχουν και να συμβάλουν στην προβληματική του κόμματος, χωρίς να απαιτούν κομματική ένταξη. Κανένας δεν έχει σήμερα το μονοπώλιο των ιδεών και της αλήθειας. Παράλληλα δημιουργούνται οριζόντιοι φυσικοί και ηλεκτρονικοί «κύκλοι φίλων» για τη νέα Ελλάδα με θεματικά αντικείμενα. Γενικοί κύκλοι ασχολούνται με το περιβάλλον, τη συνταγματική αναθεώρηση ή δίνουν συμβουλές για τη συμμετοχική και κοινωνική οικονομία.
Αλλοι πιο ειδικοί ασχολούνται με τοπικά προβλήματα ή οργανώνουν συμπαράσταση σε κινήματα όπως η ΒΙΟΜΕ ή οι Σκουριές. Κεντρικό ρόλο έχουν οι νέοι και νέες, κομματικά και μη μέλη, που αποφασίζουν τη θεματολογία, τη λειτουργία και τις εκδηλώσεις των κύκλων. Τα πορίσματα και οι προτάσεις προωθούνται στο κόμμα για υιοθέτηση και εφαρμογή.
Ετσι, το κόμμα γίνεται «συλλογικός διανοούμενος», οι οργανώσεις, το κόμμα στον χώρο τους και η κοινωνία συμμετέχει ενεργά στην προσπάθεια κοινωνικού μετασχηματισμού. Το διακύβευμα είναι μεγάλο. Ας μην το χάσουμε στον βωμό των προσωπικών πολιτικών, που μεγαλώνουν όσο πλησιάζουν εκλογές, ή της διανομής μιας εύθραυστης εξουσίας.
*Άρθρο του Κώστα Δουζίνα στην Εφημερίδα των Συντακτών. Δημοσιεύτηκε στις 04 Ιουνίου 2018.

τιμή στους εκτελεσμένους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης

Από τον Καλλικράτη στον Κλεισθένη (ομιλία Κ. Πουλάκη)

Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,

Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση να ενημερώσω την Επιτροπή Περιφερειών στη σημερινή συνεδρίασή σας με θέμα «Τοπική Αυτοδιοίκηση : Από τον “Καλλικράτη” στον “Κλεισθένη”».
Όπως ασφαλώς γνωρίζετε, το Υπουργείο Εσωτερικών έθεσε σε δημόσια διαβούλευση, η οποία ολοκληρώθηκε προχθές Δευτέρα 14 Μαΐου ένα εκτεταμένο σχέδιο νόμου με τίτλο : «Μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης –Εμβάθυνση της Δημοκρατίας – Ενίσχυση της Συμμετοχής –Βελτίωση της οικονομικής και αναπτυξιακής λειτουργίας των ΟΤΑ [Πρόγραμμα «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι»] – Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των ΦΟ.ΔΣ.Α – Ρυθμίσεις για την αποτελεσματικότερη, ταχύτερη και ενιαία άσκηση των αρμοδιοτήτων σχετικά με την απονομή ιθαγένειας και την πολιτογράφηση – Λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας ΥΠΕΣ».
Κατ’ αρχάς, να αποσαφηνίσω ότι η σημερινή μου ενημέρωση αφορά μόνο το πρώτο μέρος του νομοσχεδίου που περιλαμβάνει τις σχετικές με τη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης διατάξεις. Για τα θέματα των ΦΟ.ΔΣ.Α., καθώς και τα θέματα ιθαγένειας, υπάρχουν άλλοι καθ’ ύλην αρμόδιοι συνάδελφοι, ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων και ο Ειδικός Γραμματέας Ιθαγένειας, επομένως δεν θα ήθελα να υπερβώ τα όρια της αρμοδιότητάς μου.

Θα ήθελα να ξεκινήσω, για την πληρότητα της ενημέρωσης των μελών της Επιτροπής, υπενθυμίζοντας τη διαδικασία που ακολουθήθηκε και την πορεία που διανύθηκε μέχρι να φτάσουμε στην κατάθεση του συγκεκριμένου σχεδίου
νόμου προς δημόσια διαβούλευση και, εν συνεχεία, προς συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή.
Όπως οι περισσότεροι και οι περισσότερες θα θυμάστε, η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης υπήρξε από τις κεντρικού χαρακτήρα προγραμματικές δεσμεύσεις της παρούσας Κυβέρνησης.
Σε εφαρμογή της δέσμευσης αυτής, με το άρθρο 5 του ν. 4368/2016 (το λεγόμενο «παράλληλο πρόγραμμα») συστάθηκε ειδική Επιτροπή στο Υπουργείο Εσωτερικών, με έργο την επεξεργασία προτάσεων για το θέμα.
Η Επιτροπή συγκροτήθηκε τον Ιούνιο του ίδιου έτους, με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, υπό την προεδρία μου, ως Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου, και με τη συμμετοχή :
• Πρώτον, επιτελικών στελεχών του Υπουργείου,
• Δεύτερον, ειδικών επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων σε θέματα Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιφερειακής Ανάπτυξης και
• Τρίτον, και κυριότερο, εκπροσώπων της Κεντρικής Ένωσης Δήμων, της Ένωσης Περιφερειών, της ΠΟΕ-ΟΤΑ και της ομοσπονδίας των εργαζομένων στις Περιφέρειες (ΟΣΥΑΠΕ). Μάλιστα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η διαπαραταξιακή έκφραση των φορέων της Αυτοδιοίκησης, οι αντιπροσωπείες της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ ήταν τριμελείς, επιπλέον των οικείων προέδρων, των κ.κ. Πατούλη και Αγοραστού, που ούτως ή άλλως μετείχαν στις συνεδριάσεις.
Για την υποβοήθηση της Επιτροπής και τη σε βάθος επεξεργασία των επιμέρους θεμάτων συγκροτήθηκαν επιπλέον τέσσερις Θεματικές Ομάδες, στις οποίες επίσης μετείχαν εκπρόσωποι των αυτοδιοικητικών φορέων και με τη συμμετοχή συνολικά πάνω από 100 στελεχών, επί συνολικά οκτώ μήνες.
Την 1η Μαρτίου 2017 η Επιτροπή παρέδωσε στον Υπουργό Εσωτερικών και έδωσε στη δημοσιότητα τις προτάσεις στις οποίες είχε καταλήξει και επί των οποίων έγινε εκτεταμένος δημόσιος διάλογος επί ένα και πλέον έτος, στα συνέδρια της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ, σε εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, αλλά και σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών με φορείς και αιρετούς.
Το σχέδιο νόμου που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση έτυχε επεξεργασίας από τα υπηρεσιακά και πολιτικά στελέχη του Υπουργείου, με βάση το ανωτέρω πόρισμα της Επιτροπής και λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις, παρατηρήσεις, συμφωνίες και διαφωνίες που είχαν διατυπωθεί τόσο από θεσμικούς φορείς, όσο και από συλλογικότητες και απλούς πολίτες, κατά τη διάρκεια της ετήσιας και πλέον δημόσιας συζήτησης.
Αυτή τη στιγμή, μετά και την ολοκλήρωση και της τυπικής δημόσιας διαβούλευσης επί δεκαπέντε ημέρες, γίνεται η τελική επεξεργασία του σχεδίου νόμου, λαμβανομένων υπόψη και των σχολίων που διατυπώθηκαν, προκειμένου να κατατεθεί προς συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή.

Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,

Εισερχόμενος στην ουσία του σχεδίου νόμου, θα μου επιτρέψετε, για την οικονομία της συζήτησης που θα ακολουθήσει, να ξεκινήσω από τα θέματα που δεν περιλαμβάνει το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου, παρ’ όλο που περιλαμβάνονταν στο πόρισμα της Επιτροπής του ΥΠΕΣ και είναι στην πρόθεση του Υπουργείου να τα ρυθμίσει στην επόμενη φάση, στο πλαίσιο του «Κλεισθένη ΙΙ».
Συγκεκριμένα, αναφέρομαι στο μείζον θέμα του επανασχεδιασμού των αρμοδιοτήτων κάθε διοικητικού επιπέδου, δηλαδή του κεντρικού Κράτους, των κρατικών Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού.
Αντιλαμβάνεστε ότι το συγκεκριμένο θέμα, αναγόμενο στον πυρήνα του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας του νεότερου ελληνικού Κράτους είναι και θεσμικά ευαίσθητο και διοικητικά σύνθετο.
Σκοπός του Υπουργείου δεν ήταν η εισαγωγή και ψήφιση ενός ακόμη καταλόγου αρμοδιοτήτων, που θα μετέφερε αρμοδιότητες από το ένα διοικητικό επίπεδο στο άλλο.
Αντίθετα, περιγράψαμε μία μεθοδολογία η οποία – ξεκινώντας από την έννοια των δημόσιων πολιτικών – θα σχεδίαζε εκ νέου όλες τις σχετικές αρμοδιότητες, μπαίνοντας σε βάθος.
Διότι, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, όντες έμπειροι οι περισσότεροι στα θέματα διοίκησης, μία φράση σε έναν νόμο, η οποία αναφέρει απλώς ότι το τάδε θέμα είναι αρμοδιότητα, λόγου χάρη, του Δήμου, κρύβει από πίσω της ένα πλέγμα συχνά δαιδαλώδους ή και απαρχαιωμένης νομοθεσίας και μια σειρά διοικητικών διαδικασιών.
Γι’ αυτό και στόχος μας είναι, παράλληλα προς τον ριζικό επανασχεδιασμό των αρμοδιοτήτων, να προχωρήσουμε στην απλοποίηση και προτυποποίηση των διοικητικών διαδικασιών πίσω από αυτές. Μάλιστα, για το σκοπό αυτό υλοποιούμε και σχετικό συγχρηματοδοτούμενο έργο μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα».
Δυστυχώς, το σχέδιο νόμου δεν κατέστη εφικτό να περιλάβει αναλυτική ρύθμιση για το θέμα αυτό – το οποίο δικαιολογημένα η Τοπική Αυτοδιοίκηση αναδεικνύει ως μείζον.
Ως ένα βαθμό, για την έλλειψη αυτή οφείλονται συνταγματικά εμπόδια. Όπως ξέρετε, υπάρχουν σημαντικές αρμοδιότητες τις οποίες η Τοπική Αυτοδιοίκηση διεκδικεί να αναλάβει και τις οποίες πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά να της αποδώσουμε, ιδίως ενόψει της καθιέρωσης της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, που δημιούργησε μεγάλες και στιβαρές διοικητικές δομές που έχουν και την πολιτική νομιμοποίηση και τη διοικητική και οικονομική υποδομή να ασκήσουν πιο σύνθετες αρμοδιότητες.
Ωστόσο, θα πρέπει με ειλικρίνεια και σεβόμενος το θεσμικό ρόλο της Επιτροπής σας, να πω ότι για την έλλειψη οφείλεται επίσης η τρομερή γραφειοκρατία και η απουσία ενός θεσμοποιημένου forum που θα αναλάμβανε να επεξεργαστεί με συγκροτημένο τρόπο τη σχετική πρόταση.
Για το λόγο λοιπόν αυτό, και προκειμένου να προετοιμάσουμε τον «Κλεισθένη ΙΙ» γρήγορα και αποτελεσματικά, στο υπό κατάθεση σχέδιο νόμου έχουμε περιλάβει δύο άρθρα :
• Το πρώτο, το άρθρο 203, περιλαμβάνει τις βασικές αρχές με τις οποίες θα γίνει ο ανακαθορισμός των αρμοδιοτήτων, καθώς και τη σχετική διαδικασία και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Ειδικότερα, προβλέπεται η σύσταση μικτών Διυπουργικών Επιτροπών Ανακαθορισμού Αρμοδιοτήτων και Διαδικασιών (Δ.Ε.ΑΝ.Α.Δ.) με έργο την καταγραφή των αρμοδιοτήτων και διαδικασιών της κεντρικής διοίκησης, των αποκεντρωμένων διοικήσεων και της τοπικής αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, ανά πεδίο δημόσιας πολιτικής κάθε Υπουργείου, την αξιολόγηση των όρων αποτελεσματικής άσκησης αυτών, τον εντοπισμό προβλημάτων και δυσλειτουργιών και τη διατύπωση πρότασης για την αντιμετώπιση αυτών, σύμφωνα με τις αρχές της εγγύτητας, της επικουρικότητας και της αποτελεσματικότητας. Μάλιστα, στις εν λόγω Επιτροπές, προβλέπεται η συμμετοχή και εκπροσώπων της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ, προκειμένου η Αυτοδιοίκηση να έχει λόγο όχι μόνο στο τελικό προϊόν της εργασίας τους, αλλά και στην ίδια τη διαμόρφωσή του. Το δε έργο των Επιτροπών αυτών, προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέσα σε τέσσερις μήνες από τη συγκρότησή της, ήτοι συνολικά μέσα σε πέντε μήνες από την ψήφιση του σχεδίου νόμου.
• Το δεύτερο, το άρθρο 204, προβλέπει τη σύσταση Μόνιμης Επιτροπής Ελέγχου Αρμοδιοτήτων Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία θα αναλάβει να διασφαλίσει τον διαρκή έλεγχο, την εποπτεία και την παροχή γνώμης για κάθε ζήτημα σχετικό με τη μεταβολή του νομοθετικού πλαισίου καθορισμού των αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προκειμένου να γίνει σεβαστή η πρόβλεψη του άρθρου 102 παρ. 5 του Συντάγματος και να περιοριστεί το σημερινό φαινόμενο διαρκών αποσπασματικών μεταφορών αρμοδιοτήτων, χωρίς σχεδιασμό και κοστολόγηση, στους Δήμους και στις Περιφέρειες.

Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,

Επιτρέψτε μου, στο χρόνο που μου απομένει, να παρουσιάσω κωδικοποιημένα τις βασικές επιλογές του υπό κατάθεση σχεδίου νόμου «Κλεισθένης Ι».
Αναφέρομαι σε βασικές επιλογές και όχι σε ρυθμίσεις, καθώς εκκρεμεί η οριστικοποίηση των επιμέρους διατάξεων, με βάση και τις παρατηρήσεις που έχουν κατατεθεί στη δημόσια διαβούλευση. Άλλωστε, αντικείμενο της σημερινής συνεδρίασης είναι η συζήτηση επί της γενικότερης στρατηγικής στα
θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης και περιφερειακής πολιτικής, αφού η τυπική ανάγνωση του νομοσχεδίου, σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής, θα ακολουθήσει στην αρμόδια Επιτροπή.

Όπως έχουμε κατ’ επανάληψη πει σε δημόσιες τοποθετήσεις μας, τόσο εγώ όσο και ο Υπουργός, κ. Σκουρλέτης, ο πρώτος στόχος της προσπάθειάς μας είναι η εμβάθυνση της δημοκρατικής και συλλογικής λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Γνωρίζετε πολύ καλά ότι – παράλληλα προς την οικονομική και κοινωνική κρίση – τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας δοκιμάστηκαν και οι δημοκρατικοί θεσμοί. Όσοι και όσες παρακολουθείτε τακτικά τις κοινωνικοπολιτικές έρευνες, θα έχετε διαπιστώσει τη διαρκή απαξίωση και την υποβάθμιση στη συνείδηση των πολιτών θεσμών που αποτελούν πυλώνες της κοινωνικής μας συγκρότησης και του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Σε αυτό το – κατά κοινή ομολογία – ανησυχητικό πλαίσιο θεωρούμε ύψιστης σημασίας την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στις συλλογικές δημοκρατικές διαδικασίες και την άμεση εμπλοκή τους στη λήψη των αποφάσεων που τους αφορούν. Και, βέβαια, στην προσπάθεια αυτή ο χώρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ως ο εγγύτερος προς τους πολίτες, αλλά και εκείνος που διατηρεί σε μεγάλο βαθμό το κύρος του, παρά τη γενικευμένη κρίση εμπιστοσύνης, αποδεικνύεται κρίσιμος.
Με αυτή την έννοια το υπό κατάθεση σχέδιο νόμου εστιάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό στα θέματα δημοκρατικής διακυβέρνησης των Δήμων και των Περιφερειών, συμμετοχής των πολιτών και προστασίας των δικαιωμάτων τους.
Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσονται, μεταξύ άλλων :
1ον. Η αποσύνδεση του χρόνου διεξαγωγής των αυτοδιοικητικών εκλογών από τις ευρωεκλογές.
2ον. Η καθιέρωση ως εκλογικού συστήματος για τις αυτοδιοικητικές εκλογές της απλής αναλογικής σε δύο γύρους. Στον πρώτο γύρο θα κατανέμεται το σύνολο των εδρών κάθε συμβουλίου, με απλή αναλογική, ενώ – αν κανένας συνδυασμός δεν έχει λάβει την απόλυτη πλειοψηφία στον πρώτο γύρο – θα γίνεται επαναληπτική ψηφοφορία μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, για την εκλογή του Δημάρχου ή του Περιφερειάρχη.
Στο σημείο αυτό, επιτρέψτε μου να διευκρινίσω το εξής : Ο δεύτερος γύρος δεν συνδέεται με κανενός είδους «μπόνους» εδρών στον εκλεγόμενο Δήμαρχο ή Περιφερειάρχη. Αντιλαμβανόμαστε δε πλήρως τις απόψεις που επισημαίνουν ότι πιθανόν η έμμεση εκλογή του Δημάρχου ή του Περιφερειάρχη να είναι πιο συμβατή νομικά και θεσμικά με το σύστημα της απλής αναλογικής, ωστόσο θα πρέπει να πάρουμε υπόψη μας και τον συμβολικό και πολιτικό ρόλο που παίζει το πρόσωπο του Δημάρχου ή του Περιφερειάρχη στις τοπικές κοινωνίες, οι
οποίες έχουν συνηθίσει διαρκώς από τη μεταπολίτευση και μετά, να έχουν λόγο στο πρόσωπο του επικεφαλής.
3ον. Η ενίσχυση του ρόλου της Δημοτικής και Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης, την οποία εισήγαγε ως θεσμό ο «Καλλικράτης», με ρυθμίσεις που διευκολύνουν τη συγκρότησή της και ενισχύουν την αυτονομία της έναντι της εκάστοτε δημοτικής ή περιφερειακής αρχής.
4ον. Η αναβάθμιση θεσμών άμεσης κοινωνικής συμμετοχής, και ιδίως των τοπικών και περιφερειακών δημοψηφισμάτων, τα οποία ενεργοποιούνται για πρώτη φορά και θα δώσουν τη δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες, είτε με πρωτοβουλία του οικείου Δημοτικού/ Περιφερειακού Συμβουλίου είτε με λαϊκή πρωτοβουλία, να εκφραστούν πάνω σε κρίσιμα θέματα που τις απασχολούν.
5ον. Η αναμόρφωση του θεσμού του Δημοτικού και Περιφερειακού Συμπαραστάτη, λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες που συνάντησε η πρακτική εφαρμογή ενός πολύ θετικού θεσμού κατά τις τελευταίες δύο αυτοδιοικητικές περιόδους και σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης. Έτσι, ο Δημοτικός και Περιφερειακός Διαμεσολαβητής θα διέπεται πλέον από ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο, που θα αναβαθμίζει την προσωπική και λειτουργική του ανεξαρτησία και θα θωρακίζει την άσκηση των καθηκόντων του, προς όφελος της καλύτερης προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών και της αναβαθμισμένης λειτουργίας των αυτοδιοικητικών υπηρεσιών, στα πρότυπα της εξαιρετικά θετικής εμπειρίας από την εικοσαετή λειτουργία του Συνηγόρου του Πολίτη.

Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,

Δεύτερος στόχος της προσπάθειάς μας είναι αυτός της ενίσχυσης της διοικητικής αποτελεσματικότητας και της επιχειρησιακής ικανότητας των ΟΤΑ, προς όφελος της εξυπηρέτησης των πολιτών και των επιχειρήσεων.
Στην κατεύθυνση αυτή, γίνονται ωστόσο αρκετά βήματα ήδη από το παρόν σχέδιο νόμου.

Το πρώτο βήμα αφορά στην κατάταξη των Δήμων σε πέντε διακριτές κατηγορίες, με βάση τον πληθυσμό τους, το βαθμό αστικότητας, καθώς και τα κριτήρια της ορεινότητας και της νησιωτικότητας.
Σκοπός μας είναι η κατηγοριοποίηση αυτή να λαμβάνεται υπόψη για τον καθορισμό των αρμοδιοτήτων των Δήμων, την κατάρτιση των Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας τους, την κατανομή των ΚΑΠ, καθώς και την αξιοποίηση της χρηματοδότησης από εθνικούς ή ευρωπαϊκούς πόρους.
Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που σκοπεύει να καλύψει ένα, κατά τη γνώμη μας, θεσμικό έλλειμμα του «Καλλικράτη». Συγκεκριμένα, με τις συνενώσεις Δήμων, αλλά και με την εφαρμογή της αρχής «κάθε νησί και Δήμος», ο
«Καλλικράτης» δημιούργησε ασύμμετρες μεταξύ τους δομές, τις οποίες όμως ενέταξε σε ένα ενιαίο θεσμικό πλαίσιο, με αποτέλεσμα κάποιοι μεγάλοι αστικοί Δήμοι να ασφυκτιούν και άλλοι, μικρότεροι, να πελαγοδρομούν προσπαθώντας να ανταπεξέλθουν σε μια πλειάδα υποχρεώσεων που, αντικειμενικά, τους υπερβαίνει.
Υπενθυμίζω ότι για το θέμα έχει γίνει και μελέτη της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής, με επιστημονικούς υπευθύνους τους καθηγητές κ. Νίκο Χλέπα και Γιάννη Ψυχάρη.

Το δεύτερο βήμα αφορά την ενίσχυση της ενδοδημοτικής και ενδοπεριφερειακής αποκέντρωσης, με την αναμόρφωση του θεσμού των κοινοτήτων, αλλά και των χωρικών Αντιπεριφερειαρχών και των Περιφερειακών Ενοτήτων.
Το πλεονέκτημα του «Καλλικράτη» είναι ότι μέσω των συνενώσεων των Δήμων, αλλά και μέσω της καθιέρωσης της περιφερειακής δευτεροβάθμιας Αυτοδιοίκησης, στη θέση των Νομαρχιών, δημιούργησε πιο μεγάλες και ισχυρές διοικητικές δομές. Εν μέρει δε, οφείλεται στην επιλογή αυτή το γεγονός ότι οι ελληνικοί ΟΤΑ, με όλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν και το μεγάλο βάρος που σήκωσαν στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής, κατάφεραν να αντέξουν.
Ωστόσο, η επιλογή αυτή είχε και ένα τίμημα. Έπληξε το αίσθημα εγγύτητας που φυσιολογικά είχε κάθε πολίτης, κυρίως προς το Δήμο και δευτερευόντως προς τον Νομό του. Έτσι, ειδικά σε περιπτώσεις εκτεταμένων συνενώσεων ή απομονωμένων και δυσπρόσιτων περιοχών, πυροδοτήθηκαν αντιδράσεις και τάσεις αυτονόμησης, οι οποίες δεν υπαγορεύονται πάντοτε από τοπικιστικά κριτήρια, αλλά συχνά εδράζονται σε βάσιμα αιτήματα που αφορούν τη δυνατότητα των κατοίκων να διαχειρίζονται την άμεση καθημερινότητά τους.
Με αυτή τη λογική και προκειμένου να διαφυλαχθεί η κεντρική επιλογή του Υπουργείου να μην τεθεί – εκτός ενδεχομένως από κάποιες οριακές περιπτώσεις – ζήτημα εκ νέου αλλαγής των διοικητικών ορίων, στο σχέδιο νόμου προτείνεται μία σειρά ρυθμίσεων που στηρίζει διοικητικά και πολιτικά το ρόλο των Κοινοτήτων.

Το τρίτο βήμα αφορά το περιεχόμενο και τον τρόπο άσκησης της προβλεπόμενης από το Σύνταγμα κρατικής εποπτείας των ΟΤΑ. Όπως ξέρετε, ήδη από τον «Καλλικράτη» είχε προβλεφθεί ο θεσμός του Ελεγκτή Νομιμότητας και της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ, ως αρμόδιων για την άσκηση του ελέγχου νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ και του πειθαρχικού ελέγχου των αιρετών τους. Ωστόσο, ο θεσμός δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ, λόγω πρακτικών δυσκολιών, ενόψει και της δυσμενούς δημοσιονομικής συγκυρίας με την οποία συνέπεσε. Με το σχέδιο νόμου επέρχονται κάποιες σημειακές βελτιώσεις που θα διευκολύνουν την άμεση
έναρξη λειτουργίας του, ενώ παράλληλα αποσαφηνίζεται το περιεχόμενο και η έκταση της κρατικής εποπτείας επί των ΟΤΑ, καθώς επίσης και ο ρόλος των επιμέρους κρατικών φορέων στο πλαίσιο αυτό.

Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,

Θα ολοκληρώσω την ενημέρωσή σας με μια αναφορά στον τρίτο στόχο των προσπαθειών μας, που δεν είναι άλλος από την εξασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των ΟΤΑ και την ουσιαστική εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση της αναπτυξιακής στρατηγικής σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο – στον μεγάλο, με άλλα λόγια, εθνικό στόχο της περιόδου.
Στο πλαίσιο αυτό, με το υπό κατάθεση σχέδιο νόμου προχωράμε στα εξής :
• Πρώτον, εξειδικεύεται νομοθετικά το περιεχόμενο και η διαδικασία κατάρτισης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Δήμων και των Περιφερειών
• Δεύτερον, προβλέπεται η συγκρότηση Επιτροπής Παρακολούθησης & Υλοποίησης Χωρικού και Αναπτυξιακού Σχεδιασμού Τοπικού και Περιφερειακού Επιπέδου, με τη συμμετοχή των συναρμόδιων Υπουργείων, των εκπροσώπων της Αυτοδιοίκησης και εκπροσώπων κοινωνικών φορέων, η οποία θα είναι αρμόδια για την παρακολούθηση του βαθμού υλοποίησης του χωρικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, την ενημέρωση και υποστήριξη των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού σε θέματα εναρμόνισης του σχεδιασμού τους με τον χωρικό και αναπτυξιακό σχεδιασμό των άλλων επιπέδων διοίκησης και το συντονισμό του χωρικού και αναπτυξιακού τοπικού και περιφερειακού σχεδιασμού, με σκοπό τη διαμόρφωση συνεκτικών πολιτικών σε εθνικό επίπεδο.
• Τρίτον, εισάγονται ρυθμίσεις που θα διευκολύνουν την εκτέλεση έργων από τους Δήμους, μέσω της υποστήριξής τους από τη ΜΟΔ και την ΕΕΤΑΑ, μέσω της διεύρυνσης του κύκλου των φορέων του ευρύτερου Δημοσίου, με τους οποίους οι ΟΤΑ μπορούν να συνάπτουν προγραμματικές συμβάσεις, μέσω της θεσμοθέτησης του διαδημοτικού συνδέσμου τεχνικής υπηρεσίας, ως νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, με ειδικό σκοπό τη μελέτη και εκτέλεση των τεχνικών έργων των Δήμων που τον συναπαρτίζουν. Πρόκειται για παρεμβάσεις που αναμένεται να ενισχύσουν την επιχειρησιακή ικανότητα των ΟΤΑ και αναμένεται να αναβαθμίσουν σημαντικά τη δυνατότητα, κυρίως των μικρότερων Δήμων, να αξιοποιούν διαθέσιμες χρηματοδοτήσεις προς όφελος των τοπικών τους κοινωνιών.
• Τέταρτον, διαμορφώνονται νέα πεδία αναπτυξιακής δράσης των ΟΤΑ. Συγκεκριμένα, δίνεται στους ΟΤΑ η δυνατότητα να συνιστούν αυτοτελώς ή να συμμετέχουν σε αναπτυξιακές ανώνυμες εταιρείες με αντικείμενο
δραστηριότητες στους τομείς της ενέργειας, των υποδομών και μεταφορών, του τουρισμού και εν γένει της αξιοποίησης τοπικών φυσικών πόρων ή περιοχών ή εγκαταστάσεων σημαντικής τουριστικής ή αναπτυξιακής αξίας.
• Πέμπτον, αναμορφώνεται ο αλγόριθμος υπολογισμού της κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ), με την προσθήκη επιπλέον ουσιαστικών κοινωνικών κριτηρίων, όπως η κατηγορία στην οποία ανήκει κάθε Δήμος, σύμφωνα με όσα προανέφερα, το ποσοστό ανεργίας στον οικείο ΟΤΑ, το επίπεδο του παραγόμενου στον ΟΤΑ ΑΕΠ, ως ποσοστό προς το συνολικό ΑΕΠ της χώρας κ.λπ.
• Τέλος, σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική εποπτεία των ΟΤΑ, επανέρχεται η ρύθμιση που είχε προωθηθεί και στο παρελθόν, χωρίς να καταφέρει να ψηφιστεί, λόγω της πρόωρης διάλυσης της Βουλής, επί της οποίας και είχαν εκφράσει τη σύμφωνη γνώμη τους τα όργανα της Αυτοδιοίκησης, σχετικά με το ρόλο και τον τρόπο λειτουργίας του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας ΟΤΑ. Βασικό πρόβλημα του θεσμού μέχρι σήμερα ήταν ο – σε μεγάλο βαθμό – τιμωρητικός χαρακτήρας του, η προσήλωσή του αποκλειστικά στην απόκλιση από τους δημοσιονομικούς στόχους, αλλά και η έλλειψη δημοκρατικής νομιμοποίησης και ελέγχου του, παρά το γεγονός ότι οι ΟΤΑ απολαύουν συνταγματικά κατοχυρωμένης αυτοτέλειας. Με το υπό κατάθεση σχέδιο νόμου, επιδιώκουμε το Παρατηρητήριο να λειτουργήσει υποστηρικτικά προς την Αυτοδιοίκηση, με στόχο την ουσιαστική οικονομική βιωσιμότητα των ΟΤΑ, μεμονωμένα και στο σύνολο, αλλά και τη λογοδοσία του Παρατηρητηρίου, μέσω περιοδικών εκθέσεων προς όλους τους αρμόδιους για δημοσιονομικά θέματα φορείς, αλλά και προς τη Βουλή.

Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,

Θα θέσω στο σημείο αυτό μία τελεία, καθώς είναι αντικειμενικά αδύνατη, αλλά και εκφεύγει του σκοπού της σημερινής συνεδρίασης, μία διεξοδική παρουσίαση όλων των ρυθμίσεων του υπό κατάθεση σχεδίου νόμου, το οποίο θα έχετε την ευκαιρία να συζητήσετε διεξοδικά με τον κ. Υπουργό κατά την τακτική κοινοβουλευτική διαδικασία.
Θα ήθελα ωστόσο, εν είδει κατακλείδας και πριν τις ερωτήσεις και τις τοποθετήσεις των κυρίων κυρίων Βουλευτών, μελών της Επιτροπής, αλλά και των Προέδρων της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ, να επισημάνω το εξής :
Από την τριετή και πλέον θητεία μου στο Υπουργείο Εσωτερικών και τη συνεργασία μου με όλα τα στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ανεξαρτήτως πολιτικής και κομματικής τοποθέτησης, θεωρώ ότι στους στόχους της μεταρρύθμισης – Δημοκρατία, Συμμετοχή, Αποτελεσματικότητα, Διαφάνεια, Οικονομική Βιωσιμότητα, Αναπτυξιακή Προοπτική – υ

ΜΑΡΞ Επαναστάτης, οραματιστής, επίκαιρος ( κ. Μπαλή)

200 χρόνια Κάρλ Μαρξ 

Από το περασμένο Σάββατο ξεκίνησαν εκατοντάδες εκθέσεις και εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Κάρολου Μαρξ, του φιλοσόφου, του οικονομολόγου, του διανοητή που καταφέρνει ακόμη και σήμερα να εμπνέει και να πολώνει. Πρωτίστως στην πατρίδα του τη Γερμανία, αλλά και σε όλο τον κόσμο, ακόμη και σε χώρες που ο μαρξισμός είναι λέξη «καταραμένη». Μπορεί ο συγγραφέας του «Κεφαλαίου» και του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου» να έπεσε έξω στην πρόβλεψή του για το τέλος του καπιταλισμού -το οποίο περίμενε όσο ακόμη ζούσε- αλλά θεωρείται ο μεγαλύτερος Γερμανός οικονομολόγος όλων των εποχών και το έργο του διδάσκεται και διαβάζεται και σήμερα, ακόμη και από τους διανοητές που ορκίζονται στην ικανότητα μεταρρύθμισης και επιβίωσης του καπιταλισμού.
Για τον Μαρξ -και τον Φρίντριχ Ένγκελς- ο καπιταλισμός ήταν ταυτόχρονα μια ευφυέστατη μέθοδος για την αύξηση της παραγωγικότητας και μια μηχανή εξαθλίωσης της μάζας των εργατών. Για το σημαντικότερο τέκνο της Τρίερ, όπου από το Σάββατο ορθώνεται ένα πεντάμετρο άγαλμά του, δώρο της -κομμουνιστικής- Κίνας, η κινητήριος δύναμη της ιστορίας ήταν η πάλη των τάξεων, ενώ η ιστορία μια αλυσίδα από επαναστάσεις, που ξεπηδούσαν από τις υλικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής τους. Και θεωρούσε αυτονόητο ότι η εργατική τάξη θα απελευθερωνόταν από τις αλυσίδες της με μια σοσιαλιστική επανάσταση και θα ξεφορτωνόταν τον καπιταλισμό, που εκμεταλλεύεται την εργατική της δύναμη, ώστε να πλουτίζουν οι κάτοχοι των μέσων παραγωγής.
Επιβεβαίωση, διάψευση...
Ο Μαρξ επιβεβαιώθηκε ώς ένα σημείο. Πράγματι έγινε η Οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία, εμπνευσμένη από τις ιδέες του. Για μισό αιώνα σχεδόν ο μισός κόσμος κυβερνιόνταν σοσιαλιστικά -για άλλους εντός κι άλλους εκτός εισαγωγικών-, χωρίς ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής. Αυτό, όμως, που υποτίμησε ο Μαρξ ήταν η ικανότητα του καπιταλισμού να μεταλλαχθεί για να αντέξει την πίεση του ανταγωνισμού.
...και ο προβληματισμός τού σήμερα
Ωστόσο, μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού -και χωρίς πιεστικό ανταγωνισμό πλέον- ο καπιταλισμός... αγρίεψε και πάλι, αλλά... μεταλλαγμένος: «Η παγκοσμιοποίηση και η εξάπλωση της εκπαίδευσης έχουν δημιουργήσει νέες διαστάσεις ανισότητας και συγκρούσεων, αποδυναμώνοντας τις μέχρι τώρα συμμαχίες αναδιανομής, που ήταν βασισμένες στις τάξεις», υποστηρίζει ο Γάλλος οικονομολόγος Τομά Πικετί, που έγινε παγκόσμια γνωστός με το βιβλίο του «Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα», που εμπνέεται από το έργο του Μαρξ. Για τον Γερμανό κοινωνιολόγο Βόλφγκανγκ Στρέεκ, πάλι, «η αιτία για την αυξανόμενη ανισότητα, την υποχώρηση της ανάπτυξης και την αύξηση του χρέους είναι ότι ο καπιταλισμός, στον ρυθμό της παγκοσμιοποίησης, έχει υπερβεί το κράτος. Το οποίο είναι απολύτως απαραίτητο για να τον διορθώνει, να του βάζει όρια, αλλά και να τον στηρίζει».
Ιστορικές φράσεις
Μπορεί τα βιβλία του Μαρξ να έχουν γίνει και πάλι μπεστ σέλερ, μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, ωστόσο πολλά εκατομμύρια άνθρωποι γνωρίζουν από τον μεγάλο διανοητή μόνο μερικές φράσεις. Που έχουν χαραχθεί ανεξίτηλα στη μνήμη των γενιών από τα χρόνια του Μαρξ μέχρι σήμερα. Η «Α» παραθέτει τις πιο χαρακτηριστικές, ελπίζοντας να ανοίξει την όρεξη των νεώτερων να ανατρέξουν στα κείμενα:
"Η θρησκεία είναι ο στεναγμός του καταπιεσμένου πλάσματος, η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου, η ψυχή άψυχων συνθηκών. Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού". Για τον Μαρξ -στα Γερμανογαλλικά Χρονικά του 1844- η κριτική στη θρησκεία ήταν η προϋπόθεση κάθε κριτικής. Η πίστη σε ένα ανώτερο πλάσμα ρίχνει ένα "πέπλο ομίχλης" πάνω στους ανθρώπους. Ο καταπιεσμένος άνθρωπος πρέπει να επαναστατεί, όχι να προσεύχεται.
"Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, το φάντασμα του κομμουνισμού". Η περιβόητη εισαγωγική φράση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου (1847/48) γράφτηκε σε μια εποχή που ο Μαρξ έβλεπε τους ηγεμόνες να τρέμουν μπροστά στο... φάντασμα που δημιούργησε. Ωστόσο, ο ίδιος πίστευε τότε ότι ο κομμουνισμός δεν ήταν φάντασμα, αλλά μια πραγματική πρόταση εξουσίας.
"Οι προλετάριοι δεν έχουν τίποτε να χάσουν παρά τις αλυσίδες τους. Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε". Η τελευταία φράση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου είναι αυτή που συνδέουν άπαντες με τον Μαρξ - και που είναι γραμμένη στην ταφόπλακά του στο Λονδίνο. Οι προλετάριοι έπρεπε να ξεπεράσουν το προλεταριάτο, να ξεφύγουν από τον καπιταλισμό. Στόχος ήταν η αταξική κοινωνία. Μέχρι σήμερα παραμένει ουτοπία.
"Οι φιλόσοφοι ερμήνευσαν ο καθένας διαφορετικά τον κόσμο, το ζητούμενο όμως είναι να τον αλλάξουμε". Η φράση του Μαρξ (από τις "Θέσεις για τον Φόιερμπαχ"), που ήταν και ο ίδιος δόκτωρ Φιλοσοφίας, αναιρέθηκε από το έργο του, για το οποίο κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν άλλαξε τον κόσμο.
"Ένα εμπόρευμα μοιάζει εκ πρώτης όψεως να είναι ένα φυσικό, ασήμαντο πράγμα. Η ανάλυσή του, όμως, δείχνει ότι πρόκειται για ένα πολύ περίπλοκο πράγμα, γεμάτο μεταφυσικές λεπτότητες και θεολογικές ανατροπές". Όταν ο Μαρξ σημείωνε το παραπάνω στο Κεφάλαιο, περισσότερα από 150 χρόνια νωρίτερα, δεν ήξερε ούτε τα i-Phone, ούτε τα εμπορεύματα ως σύμβολα στάτους. Ωστόσο, είχε αναγνωρίσει ήδη από τότε τον "φετιχιστικό χαρακτήρα του κόσμου των εμπορευμάτων" και τον "μυστικιστικό χαρακτήρα των αγαθών".
"Το κοινωνικό Είναι καθορίζει τη συνείδηση". Γενιές διανοητών τοποθετήθηκαν πάνω σ' αυτή τη θέση του Μαρξ, θέτοντας το ερώτημα εάν ισχύει αυτή ή η αντίθετη. Η απάντηση μένει μέχρι σήμερα ανοιχτή.