Αλ. Τσίπρας: Κλείνουν άμεσα τα ανοιχτά μέτωπα

Μήνυμα αισιοδοξίας για την πορεία της χώρας απευθύνει ο Αλέξης Τσίπρας με τη σημερινή , εφ όλης της ύλης συνέντευξη – παρέμβαση στην Αυγή της Κυριακής. Ο πρωθυπουργός χαρακτηρίζει την τρέχουσα συγκυρία ως τον «πιο δύσκολο κάβο», εκφράζει την πεποίθηση του ότι «πολύ σύντομα» θα κλείσουν οι προκλήσεις της αξιολόγησης, του χρέους και του προσφυγικού» και  «η Ελλάδα θα έχει γυρίσει σελίδα», με την κοινωνία όρθια, όπως τονίζει. Καλεί δε τους Θεσμούς να πάψουν να κωλυσιεργούν διαφωνώντας μεταξύ τους και επαναλαμβάνει τη δέσμευσή του ότι δε θα γίνει καμία μείωση στις συντάξεις.

Μήνυμα αισιοδοξίας για την πορεία της χώρας απευθύνει ο Αλ. Τσίπρας με τη συνέντευξή του στην "Αυγή" της Κυριακής, διαλύοντας την ομίχλη που τεχνηέντως δημιουργούν δυνάμεις εντός και εκτός της Ελλάδας για τις πολιτικοοικονομικές εξελίξεις.

 

Ο πρωθυπουργός τονίζει ότι η διαπραγμάτευση με τους θεσμούς βρίσκεται "στο τέλος της" και, αφού επισημαίνει ότι "η Ελλάδα δεν είναι πλέον μόνη της", εκφράζει τη βεβαιότητα ότι "πολύ σύντομα" θα κλείσουν όλα τα κρίσιμα μέτωπα και θα "ανοίξει μια καινούργια σελίδα". Διαμηνύει δε προς τους δανειστές, και ειδικότερα ορισμένους κύκλους εντός αυτών, ότι "δεν έχει νόημα ολόκληρη η Ευρώπη να καθυστερεί συζητώντας πάνω σε στόχους που όλοι γνωρίζουν ότι δεν είναι ρεαλιστικοί". Επαναδιατυπώνει ρητώς την κυβερνητική "δέσμευση να μην υπάρξει καμία μείωση στις συντάξεις", απευθύνει πρόσκληση στους αγρότες για "ουσιαστική παραγωγική συζήτηση" και δηλώνει ότι το "παράλληλο πρόγραμμα" θα προχωρήσει δίνοντας "λύσεις για δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους", παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες της αντιπολίτευσης να το μπλοκάρει.
 

Με αφορμή τη συζήτηση για τις τηλεοπτικές άδειες ο Αλ. Τσίπρας σημειώνει ότι "η διαπλοκή και το παλιό κομματικό σύστημα στην Ελλάδα έχουν ονοματεπώνυμο", ενώ για τον Κυρ. Μητσοτάκη τονίζει ότι "θέλει να δώσει στη Ν.Δ. θατσερικές κατευθύνσεις". Τέλος, για το προσφυγικό επισημαίνει ότι "το κλειδί του προβλήματος είναι να μεταφερθεί το επίκεντρο της διαχείρισης στην Τουρκία".

Κώστας Δουζίνας: Άμεσο καθήκον μας να έχουμε σύντομα "δεύτερη φορά Αριστερά" Κρημνιώτη Πόλυ|07.09.2015

"Δικό μας άμεσο καθήκον είναι να βοηθήσουμε", ώστε να έχουμε σύντομα "δεύτερη φορά Αριστερά" λέει μετ' επιτάσεως ο Κώστας Δουζίνας. Όχι επειδή του αρέσουν τα λογοπαίγνια, αλλά από βαθιά πεποίθηση ότι "μόνο μια αριστερή κυβέρνηση μπορεί να υλοποιήσει στην πράξη τα προτάγματα του δημοκρατικού σοσιαλισμού του 21ου αιώνα, εντάσσοντας στην εφαρμοσμένη πολιτική το τρίπτυχο Δημοκρατία, Ισότητα, Παιδεία - Πολιτισμός.

• Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν περίπου μια "κυβέρνηση σε εξορία", όμηρος εκείνων, μέσα και έξω, που προσπαθούσαν να γίνει πραγματικότητα η "αριστερή παρένθεση" Ο Τζόις είπε ότι ο "Οδυσσέας" του έδωσε δουλειά στους θεωρητικούς της λογοτεχνίας για 1.000 χρόνια. Νομίζω ότι το επτάμηνο του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση δίνει δουλειά στους πολιτικούς επιστήμονες τουλάχιστον για 100 χρόνια Ο δημοκρατικός σοσιαλισμός είναι μια πορεία, μια διαδικασία. Ποτέ δεν θα αναφωνήσουμε φτάσαμε, εδώ είμαστε, το πετύχαμε. Έπειτα από κάθε επιτυχία, ένα νέο κύμα ριζοσπαστικοποίησης ακολουθεί, ο στόχος παραμένει ο ίδιος, αλλά το άμεσο διακύβευμα αλλάζει

Σημαντικός Ευρωπαίος διανοητής, διευθυντής του περίφημου Birkbeck Institute for Humanities του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, εύχαρις και χιουμορίστας, ο Κώστας Δουζίνας διατηρεί την πνευματική ενάργεια, την κριτική ετοιμότητα αλλά και τον ριζοσπαστισμό που κάθε φορά μας εκπλήσσει, είτε διαβάζουμε τα βιβλία και τα άρθρα του στον διεθνή Τύπο, είτε παρακολουθούμε τις δημόσιες τοποθετήσεις του σε επιστημονικά πάνελ και πολιτικές συζητήσεις είτε, απλά, μοιραζόμαστε μαζί του μια μπίρα σε κινηματικές δράσεις.

Αυτή τη φορά μιλήσαμε μαζί του στον απόηχο της διάσκεψης μελών του ΣΥΡΙΖΑ του περασμένου Σαββατοκύριακου, όπου έθεσε με ακρίβεια την ανάγκη να τελειώσει η "αριστερή μελαγχολία" και λίγο πριν μεταβεί στην Πολωνία, όπου τιμητικά, ως ιδρυτή του κινήματος των κριτικών νομικών σπουδών του ανέθεσαν να κηρύξει την έναρξη ομόθεμου διεθνούς συνεδρίου. Μας βοηθά να κατανοήσουμε όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα αλλά και τα χρόνια της κρίσης, κυρίως όμως θέτει στο τραπέζι της συζήτησης βασικές σκέψεις για τη φυγή προς το μέλλον.

Συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη

* Aπό το κατά Μπαντιού συμβάν, για το οποίο πολλοί διανοητές μίλησαν με αφορμή τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, μέχρι την κατά Μπένγιαμιν "αριστερή μελαγχολία", για την οποία συχνά αρθρογραφείτε και αναφερθήκατε στη διάσκεψη μελών του ΣΥΡΙΖΑ την περασμένη Κυριακή, μεσολάβησαν πρωτόγνωρα γεγονότα και για τη χώρα μας, και για την Ευρώπη. Μπορείτε να μας βοηθήσετε να τα κατανοήσουμε;

Η ερώτηση αυτή ζητάει να κάνουμε έναν απολογισμό και αξιολόγηση των τελευταίων επτά μηνών που συντάραξαν τον κόσμο. Ο Αλέν Μπαντιού, βέβαια, δεν θα συμφωνήσει ότι η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές ήταν "συμβάν" σύμφωνα με τη θεωρία του. Αντίθετα, είχε χαρακτηρίσει τον ΣΥΡΙΖΑ και όλη την Αριστερά ως δημιουργήματα της κρατικής εξουσίας και είχε συμβουλεύσει τους αριστερούς πολίτες να μην εμπλέκονται με τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Εντούτοις, πρέπει να παραδεχτούμε ότι η σημασία της νίκης του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο ήταν τεράστια και θα έλεγε κανείς ότι εδώ στην Ελλάδα ίσως την υποτιμήσαμε. Δεν καταλάβαμε πλήρως την ιστορικότητα της στιγμής, όπως είδαμε με τις αντιδράσεις και αριστερών και δεξιών στην Ευρώπη και στον κόσμο. Μετά ξεκίνησε η περίοδος των επτά μηνών, την οποία μπορούμε να ονομάσουμε περίοδο διακυβέρνησης. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν περίπου μια "κυβέρνηση σε εξορία", όμηρος εκείνων, μέσα και έξω, που προσπαθούσαν να γίνει πραγματικότητα η "αριστερή παρένθεση". Για τις ευρωπαϊκές ελίτ βέβαια, το σύνθημα από τις 25 του Γενάρη ήταν "Get Tsipras".

Ήταν αυτές οι δυσκολίες της διακυβέρνησης, σε συνδυασμό με την αποτυχία της συμφωνίας, που οδήγησαν τόσους πολλούς στην κατάσταση που ονομάζουμε "αριστερή μελαγχολία". Δύο στοιχεία ήταν κεντρικά σ' αυτή την ήττα, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις διαπραγματεύσεις για τις οποίες τόσα πολλά έχουν ειπωθεί: αφενός η διακυβέρνηση χωρίς πρόγραμμα αριστερής κυβερνητικότητας και από την άλλη ο ασφυκτικός κλοιός μέσα στον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησε να ασκήσει μια όχι και τόσο καλά προετοιμασμένη σειρά κοινωνικών πολιτικών.

* Έχουμε πολλούς λόγους να πενθούμε. Έχουμε όμως ακόμα περισσότερους λόγους να εγκαταλείψουμε το αφήγημα της ήττας που ακολουθεί την Αριστερά από τα εμφυλιακά χρόνια και το τελευταίο διάστημα ιδιαίτερα. Πώς μπορούμε να αποδεσμευτούμε από την "αριστερή μελαγχολία";

Η έννοια της "αριστερής μελαγχολίας" αποτελεί εφαρμογή της γενικής θεωρίας του Φρόυντ όπως καταγράφεται στο δοκίμιο "Πένθος και Μελαγχολία". Η απώλεια του αγαπημένου αντικείμενου, ανθρώπου ή ιδέας οδηγεί σε μια έντονη και σύντομη περίοδο πένθους κατά την οποία υπάρχει μια σχεδόν πλήρης ταύτιση με το απολεσθέν. Με το τέλος του πένθους, δύο δρόμοι ανοίγονται: η αποκόλληση από το αντικείμενο του πένθους και η επιστροφή στην κανονικότητα ή η μόνιμη εσωτερίκευσή του που οδηγεί στη μελαγχολία.

Ο Μπένγιαμιν, προχωρώντας αυτή την ιδέα, ονομάζει "αριστερή μελαγχολία" την προσκόλληση ενός επαναστάτη σε παλιές ιδέες και δόγματα που έχουν αποτύχει, στην αγάπη του για την αποτυχία. Αυτό οδηγεί σε μια παθητικοποίηση και αδράνεια, σε μια εγκατάλειψη της προσπάθειας να αλλάξουμε τον κόσμο, τελικά σε κάτι ανάλογο της "όμορφης ψυχής" του Χέγκελ, που κριτικάρει τα πάντα, διατηρώντας την ιδεολογική του καθαρότητα, αλλά δεν δρα και δεν παίρνει κανένα ρίσκο. Είναι σαφές, νομίζω, ότι πολλοί απ' όσους έφυγαν από τον ΣΥΡΙΖΑ το τελευταίο διάστημα φέρουν κάποια χαρακτηριστικά της "αριστερής μελαγχολίας".

* Και πώς αποδεσμευόμαστε απ' αυτό;

Μετά τον θάνατο έρχεται η κηδεία, δηλαδή ο δεύτερος συμβολικός θάνατος, που για την πλειονότητα των ανθρώπων οδηγεί στο τέλος του πένθους. Ξέρουμε βέβαια περιπτώσεις που το σώμα του νεκρού δεν έχει βρεθεί είναι τότε αδύνατο να μπει τέλος να κλείσει ο κύκλος του πένθους. Στη δική μας περίπτωση, οι συζητήσεις του τελευταίου διαστήματος και η συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ έπαιξαν τον ρόλο του συμβολικού τέλους του πένθους. Υπήρξαν 150 παρεμβάσεις κριτικής και αυτοκριτικής, λεπτομερής παράθεση νικών και απωλειών. Η συναισθηματική φόρτιση, η κατάθεση συνείδησης αλλά και συχνά απελπισίας, θυμού, οργής, νομίζω ότι έπαιξε αυτό τον ρόλο. Και στο τέλος της συνδιάσκεψης, για πρώτη φορά, είδαμε χαμόγελα, είδαμε αισιοδοξία, είδαμε μια νέα αποφασιστικότητα γι' αυτό που χρειάζεται σήμερα η Αριστερά: αντοχή, ανθεκτικότητα. Αντίσταση και αντοχή είναι οι οδηγοί τής νέας περιόδου.

* Και πώς, επί του πρακτέου, αποδεσμευόμαστε από το εξατομικευτικό κύκλωμα επιθυμίας - ικανοποίησης - ματαίωσης;

Εδώ μπαίνουμε σε μια μεγάλη θεωρητική συζήτηση που δυστυχώς, όπως και πολλές άλλες, δεν έγινε στην ελληνική Αριστερά. Και η έλλειψη της θεωρίας φάνηκε το τελευταίο εφτάμηνο τραγικά. Ο ακτιβισμός χωρίς θεωρητική πυξίδα οδηγείται σε αδιέξοδα και σπαταλάει τις καλές προθέσεις. Εν προκειμένω, αναφέρομαι στη θεωρητική σύνδεση της μεταμαρξιστικής φιλοσοφίας και της ψυχανάλυσης. Επιθυμία είναι το πλεόνασμα της ζήτησης επί της ανάγκης, το κομμάτι κάθε αιτήματος που δεν μπορεί να αναχθεί σε κάποια ανάγκη. Επειδή όμως δεν μπορούμε να πλησιάσουμε το πραγματικό "αντικείμενο του πόθου", το εκτοπίζουμε συνεχώς σε ανεπαρκή αντικατάστατα. Ο πόθος πάντοτε αναβάλλεται γιατί αναφέρεται στην επιθυμία να αγαπηθούμε πλήρως από τον άλλο. Και έτσι η επιθυμία μεταφέρεται από την ανεκπλήρωτη αγάπη του άλλου σε αντικείμενα, σε επιτυχίες, σε επιφανειακή αναγνώριση. Έτσι, όταν κερδίσουμε κάτι, ας πούμε αγοράσαμε ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο, αμέσως θέλουμε να αγοράσουμε ένα καινούργιο και ξανά, και ξανά.

Σ' αυτή τη λογική της απόλαυσης, ματαίωσης και επανάληψης στηρίζεται η πολιτική οικονομία του ύστερου καπιταλισμού. Αλλά, δυστυχώς, πολλά στοιχεία αυτού του αδηφάγου ευδαιμονικού εγωκεντρισμού βλέπουμε και στην Αριστερά. Δεν είναι αποκλειστικά η ιδεολογία που σε κατατάσσει πολιτικά, αλλά οι συμπεριφορές. Και βλέπουμε γύρω μας πολλούς αριστερούς που δεν διαφέρουν στον τρόπο που λειτουργούν στη ζωή, στη δουλειά, στο κόμμα από τους άλλους.

Εδώ λοιπόν είναι το μεγάλο στοίχημα του σοσιαλισμού του 21ου αιώνα. Να αντικαταστήσουμε την αχόρταγη και ανεκπλήρωτη επιθυμία που μεταφέρεται από αντικείμενο σε αντικείμενο χωρίς τάξη και λογική με τη ριζική επιθυμία που ενώνει τον εαυτό με τις συλλογικότητες. Αγάπη, λοιπόν, σημαίνει να δώσουμε στον άλλο αυτό που δεν έχουμε.

* Έχετε γράψει ότι το "ιστορικό συμβάν δημιουργεί το ίδιο την προϊστορία του, που αδήριτα θα οδηγήσει στην πραγμάτωσή του. Είμαστε σήμερα συστατικά του μέλλοντος που θα αλλάξει το παρόν μας". Μετά την πρόσφατη συμφωνία με τους δανειστές, υπό ποιες προϋποθέσεις και με ποια εργαλεία μπορεί να συντελεστεί η φυγή προς το μέλλον;

Η ιδέα ότι το ιστορικό συμβάν δημιουργεί την προϊστορία του στηρίζεται στη χεγκελιανή διαλεκτική. Η Φιλοσοφία της Ιστορίας σήμερα δεν πιστεύει πια ότι μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον ή με έναν προγραμματισμένο τρόπο να αλλάξουμε ριζικά την κατεύθυνσή του. Τα στοιχεία του τυχαίου, του ενδεχομενικού, η δυναμική της συγκυρίας βάζουν στον πολιτικό και ιστορικό χρόνο την ευθύνη της ελευθερίας και την υποχρέωση της αποφασιστικότητας. Όταν όμως επέλθει το συμβάν, η ριζική αλλαγή, τότε πολλά γεγονότα, πράξεις και σχέσεις που όταν τις ζούσαμε φαίνονταν τυχαίες, ασήμαντες, χωρίς επιπτώσεις, ξαφνικά μετατρέπονται σε μια ακολουθία, μια αλυσίδα απαραίτητων κρίκων που οδήγησαν στη μεγάλη επιτυχία. Μιλώντας για τον ΣΥΡΙΖΑ, π.χ., γεγονότα όπως η διάσπαση του Συνασπισμού, η συμφωνία σύμπλευσης πολλών και διαφορετικών ιδεολογικών τάσεων, οι μνημονιακές πολιτικές, οι αυθόρμητες αντιστάσεις του λαού και, κυρίως, οι καταλήψεις των πλατειών, μια περίεργη δήλωση του Αλέξη Τσίπρα ότι είμαστε έτοιμοι να κυβερνήσουμε και πολλά άλλα τέτοια, ασύνδετα κατ' αρχάς μεταξύ τους, απ' τη σκοπιά του 2015 φαίνονται σαν αναγκαίοι και ικανοί όροι για την εκλογική νίκη του Γενάρη. Κι αν προσθέσουμε μερικά, εξίσου επιφανειακά ασύνδετα γεγονότα, μπορούμε να καταλάβουμε και τον συμβιβασμό του Ιούλη. Όπως έλεγε ο Χέγκελ, η κουκουβάγια της Αθηνάς πετάει το σούρουπο.

* Λάθη και παραλείψεις έγιναν κατά την επτάμηνη αριστερή διακυβέρνηση. Τι πρέπει να μην επαναληφθεί από την αριστερή διακυβέρνηση που ενδεχομένως προκύψει από τις κάλπες της 20ής Σεπτεμβρίου;

Ήδη τρεις νέοι Έλληνες έχουν ζητήσει να κάνουν διδακτορική διατριβή υπό την επίβλεψή μου για το έργο, τις επιτυχίες και αποτυχίες της επτάμηνης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Ο Τζόις είπε ότι ο "Οδυσσέας" του έδωσε δουλειά στους θεωρητικούς της λογοτεχνίας για 1.000 χρόνια. Νομίζω ότι το επτάμηνο του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση δίνει δουλειά στους πολιτικούς επιστήμονες τουλάχιστον για 100 χρόνια. Επομένως, δεν είμαι σε θέση να μιλήσω με λεπτομέρειες για το κυβερνητικό έργο χωρίς να διαβάσω τα απομνημονεύματα, τα αρχεία και τις απολογίες των πρωτεργατών. Ωστόσο, θα έλεγα ότι αυτό που δεν πρέπει να γίνει είναι να υπάρξει ένας λεπτομερής προγραμματισμός για κάθε τομέα διακυβέρνησης χωρίς ένα γενικότερο όραμα που θα διαπερνά τον καθένα και θα συνθέτει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο. Το πρόβλημα του οράματος, του στρατηγικού προσανατολισμού είναι για μένα κομβικό.

* Ποιος πρέπει να είναι ο στρατηγικός προσανατολισμός μιας κυβέρνησης της Αριστεράς μετά την 20ή Σεπτεμβρίου;

Θα παρομοίαζα τον στρατηγικό προσανατολισμό με τον ορίζοντα που όσο τον πλησιάζουμε απομακρύνεται. Αν ο ορίζοντας είναι η μορφή, το περιεχόμενό του είναι το τρίπτυχο Ισότητα, Δημοκρατία, Παιδεία - Πολιτισμός. Κάθε φορά που πετυχαίνουμε έναν μικρό στόχο, αυτόματα ο ορίζοντας πηγαίνει πιο μακριά, αλλά λειτουργεί σαν φάρος, σαν κατεύθυνση: θέτει αμέσως έναν νέο στόχο πιο μακριά, αλλάζει δηλαδή και τον σκοπό, αλλά και το υποκείμενο της πολιτικής δράσης. Έτσι, λοιπόν, ο δημοκρατικός σοσιαλισμός είναι μια πορεία, μια διαδικασία. Ποτέ δεν θα αναφωνήσουμε φτάσαμε, εδώ είμαστε, το πετύχαμε. Έπειτα από κάθε επιτυχία, ένα νέο κύμα ριζοσπαστικοποίησης ακολουθεί, ο στόχος παραμένει ο ίδιος, αλλά το άμεσο διακύβευμα αλλάζει. Στην πορεία αυτή το μέλλον γίνεται κομμάτι του παρόντος μας. Για παράδειγμα, εάν με το καλό ανατρέψουμε οριστικά την ανθρωπιστική κρίση, η δουλειά δεν σταματάει εκεί. Αμέσως μετά ο επόμενος στόχος επικεντρώνεται στα αίτια της κρίσης. Αν βελτιώσουμε το κοινωνικό κράτος, θα προχωρήσουμε στις γενεσιουργές αιτίες της ανισότητας. Έτσι, λοιπόν, κάθε βήμα οδηγεί στο επόμενο βήμα. Στρατηγικός προγραμματισμός αποτελεί λοιπόν τη συνεχή ριζοσπαστικοποίηση της πολιτικής δράσης από τη σκοπιά ενός μέλλοντος που ποτέ δεν θα κατακτήσουμε πλήρως.

* Πώς αυτό το τρίπτυχο Ισότητα, Δημοκρατία, Πολιτισμός - Παιδεία, που συνθέτει τον δημοκρατικό σοσιαλισμό, περνάει στην εφαρμοσμένη πολιτική;

Μιλήσαμε ήδη για τον ρόλο της μείωσης της ανισότητας, έναν αριστερό κεϊνσιανισμό, ως απαραίτητη προϋπόθεση του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Η Δημοκρατία είναι το δεύτερο συστατικό με θεσμικά και άμεσα στοιχεία. Όπως ξέρουμε, ζούμε στην εποχή της ντεκαφεϊνέ κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, όπου οι εξπέρ, οι οικονομολόγοι και οι λογιστές επιβάλλουν τις απόψεις τους σε κυβερνήσεις και λαούς. Χρειάζεται λοιπόν μια ριζική αναβάθμιση του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος και του πολιτικού συστήματος που πρέπει να οδηγήσει έπειτα από μια μεγάλη εθνική διαβούλευση σε νέο Σύνταγμα.

Η άλλη πλευρά της άμεσης Δημοκρατίας είναι εξίσου, αν όχι πιο σημαντική. Εδώ η Δημοκρατία αποκτάει άλλο νόημα. Δεν αποτελεί πια μια απλή καταμέτρηση ψήφων και ανάθεση αρμοδιοτήτων σε αντιπροσώπους, αλλά μια μορφή ένα άλλο είδος ζωής, που μπαίνει σε κάθε γωνιά του κοινωνικού γίγνεσθαι. Οι πολίτες παίρνουν κομμάτια της ζωής τους στα χέρια τους με την κοινωνική οικονομία, την αλληλεγγύη, την έγνοια για το περιβάλλον, τις εναλλακτικές μορφές τοπικής και κλαδικής οργάνωσης. Αυτό είναι το μεγάλο μάθημα των αντιστάσεων και πρωτοβουλιών των τελευταίων πέντε χρόνων που αποτέλεσαν κομβικό συστατικό για την εκλογική επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο και για το "όχι" του δημοψηφίσματος.

Ο ύστερος καπιταλισμός των υπηρεσιών μάς δίνει δεξιότητες και γνώσεις, μας βάζει σε οριζόντιες δικτυώσεις και συνεχή συνεργασία, αλλά ταυτόχρονα απαγορεύει τη μεταφορά αυτών των ικανοτήτων από την εργασία στην πολιτική. Στις πλατείες του κόσμου και της Ελλάδας στην προηγούμενη περίοδο η νεολαία αντέστρεψε αυτή την απαγόρευση και, με αυθόρμητες πρωτοβουλίες κόσμου που δεν είχε διαβάσει τον Νέγκρι ή τον Ζίζεκ, δημιούργησε τις βάσεις μιας νέας σύλληψης της πολιτικής πρακτικής. Οι αντιστάσεις δημιούργησαν μια τεράστια παρακαταθήκη από την οποία μια κυβέρνηση της Αριστεράς πρέπει να πάρει μαθήματα και για τη νέα οργάνωση των κρατικών υπηρεσιών. Ο Πουλαντζάς έλεγε ότι δεν θα υπάρξει σοσιαλισμός χωρίς Δημοκρατία, σήμερα πρέπει να προσθέσουμε ότι δεν θα υπάρξει σοσιαλισμός χωρίς άμεση Δημοκρατία.

Πρέπει λοιπόν να επιστρέψει ο ΣΥΡΙΖΑ σε όσα υποσχόταν πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου, δηλαδή τη σύμπλευση κόμματος και κινήματος, Βουλής και δρόμου. Αν δεν το πράξει, μια νέα κυβέρνηση της Αριστεράς θα χάσει, νομίζω, ένα σημαντικό χαρτί που έχει για να ξεκινήσει την πορεία προς τον κοινωνικό μετασχηματισμό κράτους και κοινωνίας. Κι εδώ λοιπόν, βήμα - βήμα, έμμεση και άμεση, ανάθεση και άμεση εκπροσώπευση μπορούν και να δημιουργήσουν το κράτος που χρειάζεται η Ελλάδα αλλά και να ξεκινήσουν τη μεγάλη πορεία του δημοκρατικού σοσιαλισμού.

* Πώς η παιδεία και ο πολιτισμός, μέρη κατακρεουργημένα επί πολλά χρόνια, μπορούν να αναδειχτούν σε μοχλούς ώθησης;

Ένα από τα χαρακτηριστικά της δημόσιας συζήτησης των τελευταίων χρόνων είναι η απόλυτη κυριαρχία των οικονομολόγων και της γλώσσας των αριθμών. Η συγκέντρωση στις πολιτικές της λιτότητας και της ισοπέδωσης δεν μας άφησε να διαπιστώσουμε ότι η μεγαλύτερη ζημιά που μας έκαναν τα Μνημόνια ήταν η επίθεσή τους σ' αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε ελληνικό ήθος και στα θεμέλια της Παιδείας και του Πολιτισμού. Είναι βέβαια αδύνατο να ορίσουμε ακριβώς το ήθος, σαν τον ορισμό του Αυγουστίνου για τον χρόνο. Δεν ξέρω ακριβώς τι είναι, αλλά το ξέρω όταν χάνεται. Για μένα, έναν Έλληνα της ομογένειας, το ήθος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη φιλία, τη φιλοτιμία και τη φιλοξενία. Οι φιλίες όμως έχουν αντικατασταθεί από μια κοινωνική απόσυρση, η φιλοτιμία, μια σχέση αμοιβαιότητας χωρίς ανταλλακτική αξία, σε εξατομίκευση και η φιλοξενία σε αδιαφορία για τον άλλο ή ακόμα και ξενοφοβία. Βέβαια, αυτά τα τρία "φ" του ήθους είναι δημιουργήματα της Παιδείας και καλλιεργούνται από τον Πολιτισμό. Ευχόμαστε, λοιπόν, κάποια στιγμή ότι οι πολιτικές της λιτότητας θα τελειώσουν. Αλλά αν δεν ξεκινήσουμε έναν αγώνα για μια νέα πολιτιστική αναγέννηση, μπορεί να ξεπληρώσουμε τα χρέη μας, αλλά θα χάσουμε την ψυχή μας. Έχει λοιπόν μεγάλη ευθύνη μια νέα κυβέρνηση της Αριστεράς σαν θεματοφύλακας των αρχών του Διαφωτισμού αλλά και των αξιών μιας φιλόξενης και εξωστρεφούς ελληνικότητας αυτόν τον αγώνα να τον ξεκινήσει. Το τρίπτυχο Ισότητας, Δημοκρατίας και Παιδείας - Πολιτισμού δεν είναι τρεις ανεξάρτητες κατευθύνσεις. Είναι τα βασικά συστατικά ενός αδιαίρετου όλου και εάν ένα από αυτά υποχωρεί, χάνονται και τα τρία. Μόνο μια αριστερή κυβέρνηση μπορεί να πετύχει κάτι τέτοιο. Δικό μας άμεσο καθήκον είναι να βοηθήσουμε να έχουμε σύντομα "δεύτερη φορά Αριστερά".

* Όταν λέτε όμως ότι "Το μέλλον είναι εδώ και το μέλλον μας ανήκει, αλλά δεν έχουμε καμία εγγύηση ότι θα το πετύχουμε", δεν ακούγεστε και τόσο αισιόδοξος.

Αντίθετα, αυτή είναι η πιο αισιόδοξη άποψη. Επειδή δεν έχουμε εγγύηση, είμαστε υποχρεωμένοι να το πετύχουμε. Όπως θα έλεγε ο Καντ, επειδή πρέπει να πετύχω τα αδύνατα, θα τα κάνω δυνατά.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΥΡΙΣΕΙ ΠΙΣΩ

Τσίπρας: Μόνο μπροστά. Η Ελλάδα δεν μπορεί να γυρίσει πίσω

«Μόνο μπροστά, η Ελλάδα δεν μπορεί να γυρίσει πίσω» είναι το μήνυμα του Αλέξη Τσίπρα, στην έναρξη του προεκλογικού αγώνα για τις κάλπες της 20ης Σεπτεμβρίου. Σε δήλωση του, στην Αυγή, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, εκτιμά ότι ο ελληνικός λαός θα δώσει ισχυρή εντολή για το παρόν και το μέλλον. 

Η δήλωση του Αλέξη Τσίπρα:

«Σήμερα ξεκινά η μεγάλη εκλογική μάχη. Ο ελληνικός λαός θα δώσει ισχυρή εντολή για το παρόν και το μέλλον. Η Ελλάδα δεν μπορεί να γυρίσει πίσω. Και δεν θα γυρίσει. Θα πάει μόνο μπροστά». 

ΤΟ 1917 ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΑΝΟ (Π. Σταύρου)

Το 1917 και το Πλάνο Αλληλοαναιρούμενες διάρκειες, συνέχειες και τομές   Toυ Πέτρου Σταύρου Στις μέρες μας, ο απόηχος της επανάστασης του Οκτώβρη φτάνει με μορφές ανακλασμένες από φαινόμενα ιστορικής σκέδασης. Η «επιφάνεια» πάνω στην οποία πέφτουν τα γεγονότα του 1917 και «διασκορπίζονται» είναι η ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού που παρουσιάζει τον καπιταλισμό ως το πλέον φυσικό σύστημα, που επειδή είναι φυσικό, δεν μπορεί και να αμφισβητηθεί. Όμως, όπως επισημαίνει και το οπισθόφυλλο του πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου Το διαρκές 1917,των εκδόσεων ΚΨΜ και της ομάδας Rednotebook, η επανάσταση του Οκτώβρη συνέβη, σε πείσμα των αυτονόητων “κατασκευών” εισάγοντας τη λογική της ιστορίας στις μάζες, καθιστώντας δηλαδή ορατή στα μάτια του κόσμου τη δομή της κοινωνίας και τις δυνατότητες μετασχηματισμού της. Σήμερα και η ελάχιστη παρουσία του κράτους στην οικονομία, ειδικά στην Ελλάδα που η οικονομία της καταστρέφεται μέρα με την μέρα, κατακεραυνώνεται ως μια επιβίωση μορφών της σοβιετικής οικονομίας. Ποιες ήταν όμως οι αρχές της σοβιετικής οικονομίας, τι ρόλο έπαιξε η επανάσταση στον προσδιορισμό τους, που οφειλόταν η αναποτελεσματικότητα της και σε τι μπορεί η γνώση αυτή να ωφελήσει την στρατηγική μιας σύγχρονης αριστεράς; Η επανάσταση του 1917 συνδέεται με δύο απόπειρες συνολικής ρύθμισης του οικονομικού πεδίου υπό έκτακτες συνθήκες. Η πρώτη απόπειρα συνέβη τον καιρό του Εμφυλίου πολέμου (1917 – 1921) με την εφαρμογή του λεγόμενου πολεμικού κομμουνισμού, δηλαδή, της βίαιης κοινωνικοποίησης όλων των όρων της παραγωγής που οδήγησε σε καταστροφικά οικονομικά αποτελέσματα. Η αποτυχία του πολεμικού κομμουνισμού ανάγκασε τις επαναστατικές δυνάμεις να εφαρμόσουν την λεγόμενη Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ) (1921 – 1928) για να αναπτερώσουν την παραγωγή, με την εισαγωγή αγοραίων λειτουργιών και με το να επιτρέψουν τη λειτουργία μιας μικτής οικονομίας. Η εφαρμογή του κεντρικού σχεδιασμού και η εγκαθίδρυση ενός ελέγχου των κλάδων, των επιχειρήσεων  και της παραγωγής με την κατάστρωση οικονομικών πλάνων ξεκίνησε εντατικά αρχές του 1930 και διαμόρφωσε αυτό που ονομάστηκε αργότερα «υπαρκτός σοσιαλισμός»[1]. Πριν, στο πεδίο των ιδεολογικών και πολιτικών συγκρούσεων, είχαν επικρατήσει δύο προσεγγίσεις που προσδιόρισαν το χαρακτήρα του νέου οικονομικού θεσμού. Ο κεντρικός σχεδιασμός αποτελεί τομή με το πνεύμα της οκτωβριανής επανάστασης, εφόσον, με πολιτικά βίαιο τρόπο «έλυσε» δύο βασικές αντιθέσεις που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου 1917 – 1930. Η αντίθεση παραγωγικών δυνάμεων και παραγωγικών σχέσεων «λύθηκε» υπέρ των πρώτων. Αυτή η συγκεκριμένη «λύση» κατήργησε τον «πόλεμο» εναντίον του οικονομισμού που είχε αναπτυχθεί  στο εσωτερικό του μπολσεβίκικου κόμματος από τον Λένιν, την προηγούμενη περίοδο, και ανάθεσε στη κεντρική αρχή σχεδιασμού την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων με την μορφή συγκεκριμένων κλάδων της βαριάς βιομηχανίας και της παραγωγής μέσων παραγωγής. Η δεύτερη αντίθεση, που αφορά στο διαχωρισμό της πνευματικής από τη χειρωνακτική εργασία και της  λειτουργίας της διεύθυνσης από τη λειτουργία της εκτέλεσης, «λύθηκε» και αυτή υπέρ της από τα πάνω  καθοδήγησης  της παραγωγής  από την κεντρική αρχή σχεδιασμού και το πενταετές πλάνο δημιουργώντας έτσι ένα μετακαπιταλιστικό πλαίσιο παραγωγής ενός κοινωνικού σχηματισμού που βρισκόταν σε πορεία μετάβασης προς τον σοσιαλισμό[2]. Η σε κρατική βάση κοινωνικοποίηση της παραγωγής δεν σήμαινε και αναίρεση του διαχωρισμού των εργαζόμενων από τα αποτελέσματα της εργασίας τους. Αντίθετα, όπως θα φανεί από τη μετέπειτα πορεία εξέλιξης του «υπαρκτού σοσιαλισμού», αυτή η κρατική κοινωνικοποίηση των όρων παραγωγής, η βίαιη κολεκτιβοποίηση της γης και ο πολιτικός αυταρχισμός – ολοκληρωτισμός του σταλινικού καθεστώτος θα διευρύνουν τη διάσταση εργαζόμενων – αποτελεσμάτων παραγωγής. Οι μετακαπιταλιστικές κοινωνίες του «υπαρκτού» έμειναν για πάντα μετακαπιταλιστικές χωρίς να γίνουν ποτέ σοσιαλιστικές. Ο κεντρικός σχεδιασμός, μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 70, είχε να επιδείξει σοβαρά επιτεύγματα σε σύγκριση με τις οικονομίες της «ελεύθερης» αγοράς. Οι ανατολικές κοινωνίες βιομηχανοποιήθηκαν γρήγορα, αναπτύσσονταν με πολύ υψηλούς ρυθμούς αλλά ποτέ δεν απόκτησαν την ανταγωνιστικότητα των δυτικών οικονομιών. Από το 1970 και μετά, οι κεντρικά σχεδιασμένες οικονομίες άρχισαν να φθίνουν μέχρι και τη κατάρρευση τους στα τέλη της δεκαετίας του 80. Οι κριτικές που αναπτύχθηκαν για τις λειτουργίες και τα αποτελέσματα του κεντρικού σχεδιασμού ήταν δύο ειδών: Μια δεξιά και μια αριστερή. Η δεξιά κριτική επικαλούνταν τις απόψεις των νεοκλασικών οικονομολόγων και των οικονομολόγων της πληροφορίας και υποστήριζε πως η κεντρικά κατευθυνόμενη οικονομία των κρατικών επιχειρήσεων δεν λειτουργεί στο βέλτιστο σημείο και γενικά δεν μπορεί να παράγει βέλτιστες τιμές που αποτελούν τον πραγματικό καθοδηγητή των οικονομικών υποκειμένων. Βέλτιστες τιμές επιτυγχάνει μόνο η ελεύθερη αγορά. Στο ίδιο πλαίσιο, μια ελαφρά αναβαθμισμένη κριτική, υποστήριζε ότι δεν είναι τόσο η έλλειψη των βέλτιστων τιμών όσο η έλλειψη αυτονομίας των παραγωγικών μονάδων. Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να επενδύσουν, ούτε να απευθυνθούν στη πελατεία που θέλουν, ούτε να καθορίσουν τις τιμές και κατά συνέπεια τα ποσοστά κέρδους που επιθυμούν. Από την άλλη, η αριστερή κριτική επικεντρωνόταν στο ακριβώς αντίθετο πεδίο. Ισχυριζόταν ότι στις οικονομίες του κεντρικού σχεδιασμού επικρατούν σε τέτοιο βαθμό οι εμπορευματικές σχέσεις που είναι αδύνατη η εμβάθυνση του σοσιαλιστικού τρόπου παραγωγής και είναι σχεδόν βέβαιη η παλινόρθωση του καπιταλισμού, αν δεν έχει ήδη παλινορθωθεί, στις λαϊκές δημοκρατίες. Εν συντομία, μπορούμε να πούμε ότι και οι δύο κριτικές είχαν λάθος. Η κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία λειτουργούσε κοντά στο βέλτιστο σημείο που είχε αποφασίσει ή ίδια. Η κατανομή των πόρων μεταξύ των οικονομικών δραστηριοτήτων που είχε αποφασίσει το πλάνο γινόταν, τουλάχιστον ως προς την ποσοτική διάσταση, αποτελεσματικά. Ο οικονομολόγος Peter Murrell διεξήγαγε πλήθος εμπειρικών μελετών και διαπίστωσε πως οι κρατικές επιχειρήσεις λειτουργούσαν πολύ κοντά στο βέλτιστο σημείο της τεχνολογίας τους και πως η εφαρμογή στο μακροοικονομικό επίπεδο των αμερικάνικων αναπτυξιακών προτύπων θα επέφερε μια μικρή και μόνο βελτίωση στο ΑΕΠ[3] της Σοβιετικής Ένωσης. Από την άλλη, η αυτονομία των επιχειρήσεων είχε επιτευχθεί σε αρκετές οικονομίες της ανατολικής Ευρώπης, με τη διευρυμένη  εισαγωγή θεσμών της αγοράς, αλλά και πάλι παρατηρούνταν μεγάλες ελλείψεις στην αγορά σε καταναλωτικά προϊόντα κυρίως. Άρα, ούτε στο μη βέλτιστο χαρακτήρα, ούτε στην έλλειψη επαρκούς αυτονομίας των παραγωγικών μονάδων θα μπορούσε κανείς να αποδώσει τα προβλήματα του κεντρικού σχεδιασμού. Στο άλλο άκρο, η αριστερή κριτική κατέφυγε στον «φετιχισμό» προκρίνοντας την κατάργηση των εμπορευματικών σχέσεων. Οι ανεπτυγμένες εμπορευματικές σχέσεις είναι βέβαια ίδιον του καπιταλισμού αλλά η εξαφάνιση τους δεν σημαίνει αυτόματη επικράτηση του κομμουνισμού. Οι αριστεροί κριτές μπερδεύουν τη μορφή των παραγωγικών σχέσεων (εμπορευματικές σχέσεις) με τις ίδιες τις παραγωγικές σχέσεις. Θεωρητικά και πρακτικά είναι δυνατόν να υπάρξει άμεση κοινωνικοποίηση της παραγωγής με πλήρη εξαφάνιση των εμπορευματικών σχέσεων και ταυτόχρονα ολικός χωρισμός των εργαζόμενων από τους όρους και τα αποτελέσματα της παραγωγής, δηλαδή, με ολική οπισθοχώρηση των παραγωγικών σχέσεων. Ο στρατός και η μοναστική ζωή είναι δύο τέτοια συστήματα απολυταρχικού τρόπου παραγωγής με εξαλειμμένη την εμπορευματική παραγωγή. Δεν πρόκειται βέβαια για σοσιαλιστικά συστήματα. Ανακεφαλαιώνοντας, θα λέγαμε πως, κυρίως, στον κεντρικό σχεδιασμό οφείλονται τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που πήραν οι οικονομίες του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Η αναποτελεσματικότητα τους δεν οφείλεται στην έλλειψη των λειτουργιών της αγοράς και των βέλτιστων τιμών, ούτε βέβαια στην επικράτηση των εμπορευματικών σχέσεων ως μορφών παλινορθωμένου καπιταλισμού. Η κρίση, πρώτα, και η κατάρρευση, έπειτα, των κεντρικά σχεδιασμένων οικονομιών οφείλονται στην ανυπαρξία ενός σημαντικού αναπαραγωγικού μηχανισμού. Η έλλειψη συγκεκριμένης αγοράς κεφαλαίου στάθηκε πολύ σημαντική αιτία για αυτό. Χωρίς την αγορά κεφαλαίου οι κρατικές επιχειρήσεις έχουν δύο επιλογές, ή να παλιώσουν και να σταματήσουν να παράγουν, ή το κράτος να τις διασώσει παρατείνοντας με κάποιο τρόπο τη ζωή τους. Αντίθετα, με την αγορά κεφαλαίου η επενδυτική απόφαση θα λαμβάνονταν εγκαίρως αυξάνοντας την αποδοτικότητα του συστήματος[4]. Περιορίζοντας την κουβέντα στο οικονομικό πεδίο θα λέγαμε πως ο κεντρικός σχεδιασμός απέτυχε στο στόχο που ο ίδιος είχε βάλει, και που ήταν η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Χωρίς οργανωμένη αγορά κεφαλαίου η ορμή των αρχικών επενδύσεων χάνει το momentum της και οι παραγωγικές δυνάμεις δεν αναπτύσσονται. Σήμερα που το κεφάλαιο «απεργεί» ή απέχει από τις επενδύσεις, σήμερα που ο ιδιωτικός έλεγχος των παραγωγικών δομών της οικονομίας εκφράζεται μέσω χρηματικών τίτλων, η σύγχρονη αριστερά πρέπει να σκεφτεί ξανά τι μπορεί να κοινωνικοποιηθεί και με ποιο τρόπο. Ίσως, η κοινωνικοποίηση των αποφάσεων επένδυσης, δηλαδή, ενός σοβαρού τμήματος της κεφαλαιαγοράς να είναι μια σοβαρή στρατηγική πρόταση, στην εποχή που το κεφάλαιο κοινωνικοποιεί το χρέος και τις ζημιές. Χρειάζεται όμως διατήρηση και έλεγχος των κοινωνικοποιημένων όρων παραγωγής και αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων, χωρίς κλείσιμο της απόστασης του εργαζόμενου από το αποτέλεσμα της δουλειάς του, χωρίς δηλαδή ένα ξαναδιάβασμα του «πνεύματος του 1917».    Ο Πέτρος Σταύρου είναι οικονομολόγος. Το κείμενο δημοσιεύεται στιςΑναγνώσεις της Κυριακάτικης Αυγής και στηρίζεται στην παρέμβαση του Πέτρου Σταύρου στην εκδήλωση-παρουσίαση του βιβλίου του Red Notebook "Το Διαρκές 1917", που έγινε στις 5 Φεβρουαρίου. Τις επόμενες μέρες θα δημοσιευτούν επίσης τα κείμενα των Δημήτρη Μπελαντή, Κώστα Γούση και Αναστασίας Ματσούκα από την ίδια εκδήλωση.

Άριστείδης Μπαλτάς: Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ έρχεται από την Αριστερά όλων των αποχρώσεων

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΔΑΦΝΗ ΣΦΕΤΣΑ

Ενώ το σχέδιο Διακήρυξης του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ μπαίνει πια σε δημόσια διαβούλευση, ο Αριστείδης Μπαλτάς, επικεφαλής της επιτροπής συγγραφής, μιλά στην "Αυγή" της Κυριακής για το πνεύμα του κειμένου, τα βασικά σημεία, τις απαντήσεις και τα ερωτήματα που θέτει. Σύμφωνα λοιπόν με τον ίδιο στις καινοτομίες του κειμένου είναι ότι "τολμά να ανοίξει το μεγάλο ερώτημα του σοσιαλισμού", του σοσιαλισμού του 21ου αιώνα, του σοσιαλισμού που είναι ο μόνος που μπορεί "να δώσει απάντηση σε μια τέτοια κρίση", όπως αυτή η "δομική κρίση του καπιταλισμού" που ζούμε. Μια κρίση που "ενοποιεί την τεράστια πλειοψηφία του ελληνικού λαού", αυτήν δηλαδή που θέλει να εκφράσει ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ "με τις λίγες ακόμη δυνάμεις μας". Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ αντιμετωπίζεται ως "το κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκό κόμμα", με δεδομένο ότι ο νεοφιλελευθερισμός και η αρχιτεκτονική του ευρώ "δεν είναι μόνο δικός μας αντίπαλος, αλλά όλων των λαών της Ευρώπης". Χωρίς να υποκαθιστά το αναγκαίο αναλυτικό πρόγραμμα, αυτό που παρουσιάστηκε στην Αθηναΐδα, επικαιροποιήθηκε στη ΔΕΘ και συνεχώς εμπλουτίζεται, η Διακήρυξη θέτει τους βασικούς προγραμματικούς άξονες και "τους εξηγεί πειστικά".

* Πώς αντιμετωπίζεται στο σχέδιο διακήρυξης η κρίση;

Πριν μπούμε σε αυτό, να διευκρινίσω κάποια πράγματα. Πρώτον, πρόκειται για σχέδιοδιακήρυξης. Που σημαίνει ότι αυτό, από τη στιγμή που θα δημοσιοποιηθεί, θα τεθεί, όπως λέμε, σε "δημόσια διαβούλευση", ώστε να μπορούν όλοι και όλες που θέλουν να μετάσχουν στη συγκρότηση του νέου φορέα να πουν τη γνώμη τους, να κάνουν τις παρατηρήσεις τους, να εκφράσουν ενδεχομένως τις διαφωνίες τους. Οι παρατηρήσεις αυτές θα συγκεντρωθούν και θα συζητηθούν στη συνδιάσκεψη. Το τελικό κείμενο της διακήρυξης θα ψηφιστεί από εκείνη, αφού έχουν ληφθεί υπ' όψιν και συζητηθούν όλες οι παρατηρήσεις, προσθήκες, ενστάσεις κ.λπ. Να πω, δεύτερον, ότι το σχέδιο διακήρυξης δεν υποκαθιστά το εξειδικεύμενο πολιτικό πρόγραμμα που έχουμε ανάγκη ούτε αναλύει τους στόχους πάλης και τις διεκδικήσεις μας, όπως θα έκανε το κείμενο μιας πολιτικής απόφασης. Αυτά -πρόγραμμα και πολιτική απόφαση, αλλά και οι οργανωτικές αρχές λειτουργίας του νέου φορέα- θα τεθούν υπό συζήτηση χωριστά στη συνδιάσκεψη.

Από 'κει και πέρα, το ίδιο το σχέδιο διακήρυξης είναι κείμενο, θα έλεγα, αρχών και γενικών κατευθύνσεων. Αντιμετωπίζει την κρίση ως δομική κρίση του καπιταλισμού, που πλέον αγκαλιάζει όλο τον κόσμο και θίγει κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής, ενώ εγκυμονεί κινδύνους ακόμη και για πολεμικές συρράξεις μεγάλης εμβέλειας. Λέμε ότι ο κόσμος βρίσκεται σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι και μόνον η πάλη των λαών μπορεί να οδηγήσει σε πραγματική διέξοδο από την κρίση. Αυτό προσπαθούμε να το αναλύσουμε σχετικά διεξοδικά σε ό,τι αφορά τη χώρα μας. Θα διαβάσετε το κείμενο και θα κρίνεται πόσο ικανοποιητική είναι η ανάλυση.

* Ποιες είναι οι ιστορικές καταβολές του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ και ποιες οι κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες του;

Οι ιστορικές καταβολές του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ είναι οι καταβολές της Αριστεράς όλων των αποχρώσεων. Κυριολεκτώ: όλων των αποχρώσεων: της κομμουνιστικής, της ανανεωτικής, της ριζοσπαστικής, της ελευθεριακής, της φεμινιστικής, της οικολογικής, της Αριστεράς του σοσιαλισμού. Καταβολές που είναι συνυφασμένες με τους αγώνες του λαού μας, από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα, περνώντας από την Εθνική Αντίσταση, το ΕΑΜ και την ΕΔΑ, το αντιδικτατορικό κίνημα και το Πολυτεχνείο, και φτάνοντας στο διεθνές κίνημα ενάντια στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, στην αραβική άνοιξη και στο κίνημα των "πλατειών". Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ προσπαθεί να συνθέσει όλες αυτές τις εμπειρίες για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το σήμερα.

Σε επίπεδο κοινωνικών συμμαχιών, πιστεύουμε ότι η κρίση ενοποιεί εκ των πραγμάτων την εργατική τάξη και τις δυνάμεις της εργασίας γενικά, τις μεσαίες τάξεις και τους αυτοαπασχολούμενους στις πόλεις και στην αγροτική παραγωγή, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, την έντιμη και καινοτόμα επιχειρηματικότητα, προφανώς τους ανέργους και τη νεολαία από την οποία στερούν κάθε μέλλον, τις γυναίκες που υφίστανται την κρίση σε πολλά επίπεδα, με μια λέξη την τεράστια πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Αυτή η μεγάλη πλειοψηφία δεν εκφράζεται σήμερα πολιτικά από τα τρία κόμματα που κυβερνούν. Για να μην πω ότι τα τρία κόμματα της κυβέρνησης πολεμούν ανοιχτά αυτή την πλειοψηφία. Και αυτό γίνεται όλο και πιο προφανές. Εμείς με τις λίγες ακόμη δυνάμεις μας -ναι, είναι ακόμη λίγες εν όψει των τεράστιων καθηκόντων που μας θέτουν τα πράγματα- αυτήν την πλειοψηφία θέλουμε να εκφράσουμε.

Έτσι, στο πολιτικό επίπεδο επιμένουμε στην ενότητα και τη συμπαράταξη της Αριστεράς. Και πιστεύουμε ότι όσο επιμένουμε και κυρίως όσο η κοινωνική πίεση υπέρ αυτής της ενότητας και συμπαράταξης αυξάνει, οι αντιστάσεις μπορούν να καμφθούν και η επίτευξή της όχι μόνον να γίνει εφικτή, αλλά και να πλησιάζει. Από 'κει και πέρα είμαστε υπέρ διευρύνσεων και συμμαχιών που δεν θα υπονομεύουν, βέβαια, τους βασικούς μας άξονες και τους αδιαπραγμάτευτους στόχους μας. Είμαστε ανοιχτοί σε κάθε καλόπιστη συζήτηση.

* Ποιο είναι το περιεχόμενο του στρατηγικού στόχου: ο σοσιαλισμός του 21ου αιώνα;

Εδώ ανοίγουμε μεγάλη κουβέντα. Μια καινοτόμα, θα έλεγα, διάσταση του σχεδίου διακήρυξης είναι ότι τολμά να ανοίξει το μεγάλο ερώτημα του σοσιαλισμού. Του σοσιαλισμού του 21ου αιώνα, του σοσιαλισμού στην κλίμακα της Ευρώπης. Του σοσιαλισμού που έχει συκοφαντηθεί από πολλές και διαφορετικές πλευρές. Προσπαθούμε να θέσουμε κάποιες γενικές αρχές, κάποιες κατευθυντήριες ιδέες ώστε να ανοίξει πλατιά και σε όλο το απαιτούμενο βάθος η συζήτηση. Και το λέω αυτό γιατί πιστεύω ότι βρισκόμαστε σήμερα στην εξής κατάσταση: από τη μια μεριά ο καπιταλισμός βρίσκεται σε μια πολύ βαθιά, δομική, όχι απλώς οικονομική, κρίση. Τα περιθώρια συναίνεσης στην πολιτική του κεφαλαίου στενεύουν κάθε μέρα και περισσότερο και άρα μόνη διέξοδος αυτής της πολιτικής φαίνεται να είναι η διαρκώς μεγαλύτερη ένταση της καταστολής ή ο πόλεμος. Απάντηση σε μια τέτοια κρίση μπορεί να δώσει μόνον ο σοσιαλισμός. Αλλά ο σοσιαλισμός έχει αποτύχει σε όλες τις προσπάθειες εφαρμογής του. Άρα μόνον αν σκύψουμε στους λόγους αυτής της αποτυχίας, μόνον αν καταλάβουμε σε βάθος τι και γιατί απέτυχε, μπορούμε να πείσουμε τον κόσμο και να πειστούμε οι ίδιοι ότι δεν θα κάνουμε τα ίδια λάθη. Μπορεί ίσως να κάνουμε άλλα. Αλλά όχι τα ίδια. Αν δεν πείσουμε γι' αυτό, δικαίως κανένας δεν θα έρθει μαζί μας.

* Ποια είναι η αντίληψη του νέου φορέα για την Ευρώπη;

Θα υιοθετούσα μια ωραία διατύπωση του Αλέξη Τσίπρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ είναι το κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκό κόμμα. Ναι. Και όχι μόνον γιατί το ίδιο το όνομα «Ευρώπη» παραπέμπει σε ελληνικό μύθο. Αλλά και γιατί είναι δική μας η ευρωπαϊκή παράδοση του εργατικού κινήματος, του αντιναζιστικού και αντιφασιστικού αγώνα, των κατακτήσεων των ευρωπαϊκών λαών σε επίπεδο κοινωνικού κράτους. Είναι και δική μας Ευρώπη η Ευρώπη των επαναστάσεων, η Ευρώπη του Διαφωτισμού και της ριζοσπαστικής κριτικής του, η Ευρώπη του φεμινισμού, της οικολογίας και του διεθνισμού. Και δεν είναι μόνο δικός μας αντίπαλος, αλλά όλων των λαών της Ευρώπης, ο νεοφιλελευθερισμός, η αρχιτεκτονική του ευρώ, η νεοφιλελεύθερη λογική που διέπει το ενιαίο νόμισμα. Είμαστε το κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκό κόμμα, και οι λαοί της Ευρώπης αρχίζουν και το κατανοούν.

* Πώς προσεγγίζει η διακήρυξη την αυξανόμενη επιρροή των νεοναζιστικών ιδεών και πρακτικών όπως αυτές της Χρυσής Αυγής;

Εξηγούμε στο σχέδιο διακήρυξης πως αποσκοπούμε στη συγκρότηση ενός ισχυρού αντιναζιστικού και αντιφασιστικού κινήματος, όσο ευρύτερου γίνεται. Θέλουμε ένα κίνημα που να απλώνεται στο σχολείο και στη γειτονιά, στις πόλεις και στα χωριά, στους τόπους δουλειάς και στα μέσα ενημέρωσης. Ένα κίνημα που να κινητοποιεί όλους τους θεσμούς και όλες τις οργανώσεις, τους δήμους και την Εκκλησία, τις δυνάμεις της τέχνης και της διανόησης. Θέλουμε ένα πλατύ κίνημα που να εμφορείται από τις αξίες του ανθρωπισμού και να διδάσκει ιστορία. Και ταυτόχρονα να αποκαλύπτει το πώς κρατικοί μηχανισμοί ανέχονται και κάποιες φορές προστατεύουν, αν δεν ενθαρρύνουν, ναζιστικές ιδέες και ναζιστικές συμπεριφορές. Το πρόβλημα είναι πλέον μεγάλο και τείνει να λάβει διεθνείς διαστάσεις. Ας όψεται η πολιτική των Μνημονίων και όλη η εξαθλίωση που αυτή η πολιτική εξακολουθεί να βαθαίνει και να διευρύνει.